Nazariya javoblari

132-savol. Jamiyatning siyosiy tizimi tushunchasi.
Jamiyatning siyosiy tizimi to‘g‘risidagi ta’limotlar yurisprudensiyada XX asrning 60—70-yillarida namoyon bo‘la boshladi. Siyosiy tizim masalasi huquqshunoslik fanining predmeti bo‘lib qolmay, balki uni siyosatshunoslik, sotsiologiya, falsafa kabi fanlar ham o‘rganadi. Siyosiy tizim jamiyatning maqsad va vazifalarini belgilovchi, uning imkoniyatlarini amalga oshirishga safarbar qiluvchi mexanizmdir. Siyosiy tizimni siyosiy hokimiyatni shakllantiruvchi va amalga oshiruvchi vositalari bo‘lgan davlat tashkilotlari va siyosiy munosabatlar yig‘indisi deb tushunish maqsadga muvofiqdir. “ Siyosiy tizim ” tushunchasi bahs va munozaraga boy bo‘lib, huquqshunos olimlar tom onidan turli xil tarzda ta'riflanadi. Siyosiy tizim — xalq irodasiga muvofiq, siyosiy hokimiyatni amalga oshirishga xizmat qiluvchi siyosiy tashkilotlar (davlat, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari, nodavlat uyushmalar), siyosiy normalar, prinsiplar, institutlar, jarayonlarning o‘zaro aloqadorligi va mushtarak yig‘indisidir. Boshqa bir nuqtai nazarga ko‘ra, “ siyosiy tizim ” — shaxslarning siyosiy hokimiyatni amalga oshirish jarayonidagi tashkiliy mustaqilligi va siyosiy faolligini rivojlantiradigan davlat, jamoat tashkilotlari va boshqa uyushmalarning yig‘indisidir.
133-savol. Jamiyatning siyosiy tizimi tuzulishi unsurlari.	Siyosiy va huquqiy adabiyotlarda siyosiy tizimning tarkibiy tuzilishini tashkil etuvchi elementlar siyosiy hokimiyatni shakllantirish va amalga oshirishdagi o‘rniga qarab quyidagi qismlardan iborat, deb e’tirof etiladi: tashkiliy jihat — davlat, siyosiy partiyalar, ijtimoiy harakatlar, jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar (institutsional element); me’yoriy jihat — huquq, siyosiy norma va an’analar, siyosiy hayot doirasidagi axloq va madaniyat qoidalari (normativ element); aloqalar tizimiga oid jihat — siyosiy institutlar o‘rtasidagi aloqa bog‘lash vositalari va shakllari: saylovlar, referendumlar, ommaviy muhokamalar, majlislar, davlat va siyosiy partiyalarning aholiga murojaatlari, ommaviy axborot vositalarining faoliyati va boshqa kommunikativ elementlar); mafkuraviy jihat — siyosiy ong, jamiyatda hukmron bo‘lgan va uni yo‘naltiruvchi siyosiy mafkura (g‘oyaviy, mafkuraviy element).