Nazariy mexanika

25-§. Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasini bir markazga 
keltirishning turli hollari 
 
Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasini berilgan markazga 
keltirilganda quyidagi hollar sodir bo’lishi mumkin. 
1. 
0
,
0
0


M
R
Bu holda kuchlar sistemasi momenti keltirish markaziga nisbatan bosh 
momentga teng bo’lgan juftga keltiriladi. Juft momenti moment markazining 
tanlanishiga bog’liq bo’lmaganligi uchun bosh moment ham keltirish 
markazining olinishiga bog’liq bo’lmaydi.
2. 
0
,
0
0


M
R
Bu holda kuchlar sistemasi, ta’sir chizg’i keltirish markazidan o’tuvchi 
bir teng ta’sir etuvchiga keltiriladi.

---

98 
3. 
0
,
0
0


M
R
va 
R
M

0
Bu holda fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi, ta’sir chizig’i 
keltirish markazidan o’tmaydigan bir teng ta’sir etuvchiga keltiriladi. Haqiqatan R 
va M
o
fazoda ixtiyoriy joylashgan 
)
,
,
,
(
3
2
1
n
F
F
F
F
kuchlar sistemasi bosh 
vektori va bosh momenti bo’lsin va 
R
M


0
(83-shakl). Bosh moment M
o
ni 
R=R"=R' bo’lgan (R, R") juft bilan almashtiramiz. Bu juftning biror kuchini O 
nuqtaga qo’yib, R' kuchga qarama-qarshi qilib olamiz, 
83-shakl 
juftning yelkasi quyidagi shartdan aniqlanadi: 
R
M
OC


0
(6.22) 
demak kuchlar sistemasi, 

 

R
R
R
F
F
F
n
,...,
''
,
'
,...,
,
2
1

, biroq sistema 
bo’lgani uchun 


R
F
F
F
n

,...,
,
2
1
va berilgan kuchlar sistemasiga 
ekvivalent bo’lib, C nuqtaga qo’yiladi, O nuqtadan C nuqtagacha bo’lgan 
masofa (6.22) formula yordamida topiladi.