Navoiy davlat pedagogika instituti "tasdiqlayman"

Pedagogik tajriba-sinov ishlarini o’tkazish metodlari 
Pedagogik tajriba-sinov ishlarining asosiy maqsadi – pedagogik hodisalarning 
sabab-oqibat bog’lanishlarini topishdan iborat. 
1. Bir xillik yoki o’xshashlik(sxodnыy) metodi pedagogik tadqiqotlarda quyidagicha 
amalga oshiriladi: tadqiqotchi tomonidan ishlab chiqilgan sinov didaktik yoki tarbiyaviy 
usul, bir nechta guruh yoki sinflarda qo’llanilib, ular turli guruhlarda turli o’qituvchilar 
tomonidan 
yoki 
assistent 
va 
ma’ruzachilar 
tomonidan 
olib 
boriladi. 
Sinflarda(guruhlarda) turli o’quvchilar(talabalar), turli o’qituvchilar(ustozlar), turli ish 
uslubiga ega. 
Bular uchun, tadqiqotchi ishlab chiqqan usulni qo’llash, umumiy hisoblanadi.
Agar tajriba sinflarda(guruhlarda) o’quvchi(talaba) ning bilimi, malakasi, qiziqishi, 
oddiy usulda o’qitilganlarga nisbatan oshgani sezilsa, quyidagicha xulosa chiqariladi: 
olingan yuqori natijaga sinalayotgan usulni qo’llash orqali erishildi.
2. Pedagogik tadlqiqotlarda o’zgachalik (razlichiye) metodini qo’llashni amalga 
oshirish qiyinroq bo’lib, u ikkala guruh (sinflarda) o’qitish sharoitining bir hil bo’lishini 
taqozo qiladi, bunda sinalayotgan usul hisobga olinmaydi.; bu metod bitta tajriba sinfda 
(guruh yoki potok) va boshqa nazorat sinfda (guruh yoki potok) qo’llanilmaydi. Bundan 
tashqari, agar tajriba sinfda o’qitish va tarbiyalash natijalari, nazorat sinfidan yuqori 
bo’lsa, bu tadqiqotchi ishlab chiqqan usulni qo’llash natijasi tufayli deb qaraladi. 

---

138 
Nazorat va tajriba guruhlaridagi barcha sharoit va o’quvchilarni tenglashtirish, 
amalda mumkin emas. SHuning uchun, o’zgachalik metodi bilan bir qatorda, kesishish 
metodi deb ataladigan metod qo’llaniladi va u quyidagicha amalga oshiriladi: dastlab, 
ishlab chiqilgan metod bitta guruhda (sinfda) qo’llaniladi, so’ngra xuddi shunday 
material bilan ushbu usul boshqa guruhda qo’llaniladi. Ikkala holda ham 2 la guruh 
talabalarining bilimi, malakalari (taxmin qilingan natija) haqqoniy baholanadi. Agar har 
bir guruhda usulni qo’llash natijasida bilim sifatini, malaka darajasini oshishi, 
qo’llangan usulning ta’siri tufayli deb qaraladi. 
O’xshashlik va o’zgachalik metodlarining kombinatsiyasi ayrim hollarda o’quvchi 
va talabalarning katta to’plamiga qo’llaniladi, masalan 1000 dan ko’p, bularning har 
biridagi sharoit o’rtacha bir xil deb qaraladi, to’plamlarning birida o’qitishni ishlab 
chiqilgan usul bo’yicha olib borilsa, ikkinchisida bu usul qo’llanilmaydi. Agar birinchi 
to’plamda o’qiyotganlarda bilim va malakalarni aniq o’zlashtirish yuzaga kelsa, 
ikkinchisida bu yuzaga kelmasa, bu yangi usulni qo’llash natijasi deb qaraladi.