Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

 
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 
1.
Жалолиддин Румий. Маънавий Маснавий. Куллиёт. Ж.Камлол таржимаси. 
Таржимон А.Махкам; Масъул мухаррир Т.Маҳмудовлар. Тошкент: Шарқ, 1999. –Б. 
398. 
2.
Жалолиддин Румий. Ичиндаги ичиндадир. Тошкент: “ЁЗУВЧИ” нашриёти, 1997. 
– Б. 192. 
3.
Фахриддин Али Сафий. Рашаҳот: (Оби Ҳаёт томчилари). – Табдил ва сўнгсўз 
муаллифи М.Ҳасаний. – Т.: Абу Али ибн Сино номидаги тиббиёт нашриёти, 2003. – Б. 
536. 
4. Г.Наврўзова. Хожа Бахоуддин Нақшбанд ҳаёти ва маънавий мероси. Т.: “Фан”, 
2021. – Б. 192 
153
Жалолиддин Румий. Ичиндаги ичиндадир. Тошкент: “ЁЗУВЧИ” нашриёти, 1997. – Б. 34. 
154
Г.Наврўзова. Хожа Бахоуддин Нақшбанд ҳаёти ва маънавий мероси. Т.: “Фан”, 2021. – Б. 123 

---

187 
YOSH AVLODDA SOG’LOM DUNYOQARASHNING SHAKLLANISHIDA 
MILLIY QADRIYATLAR, OILA VA MAHALLANING O’RNI, UNING HUQUQIY 
ASOSLARI 
Begmanova Gulsara 
NavDPI “Pedagogika va psixologiya”
kafedrasi o‘qituvchisi 
 
O’zbekiston Respublikasida demokratik huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etish 
eng muhim maqsad va vazifalardan biri bo’lib, u O’zbekiston Respublikasida xalqaro e’tirof 
etilgan normalar asosida hamda milliy an’analar va xalq urf – odatlarini inobatga olgan holda 
og’ishmay va izchil amalga oshirilmoqda. Bunday ulkan va salohiyatli ishni amalga 
oshirishda davlatimiz barcha imkoniyatlarga va salmoqli o’ringa ega. Bu esa bugungi 
glabollashuv davrida yosh avlodni yanada mustaqil fikrlashga, o’z e’tiqodiga sodiq bo’lishiga 
asos bo’la oladi. 
Mustaqillik sharofati bilan o’zbek xalqining milliy qadriyatlari qayta tiklandi. Milliy 
qadriyatlarning tiklanishi tashabbuskori va homiysi I.A.Karimov: “Xalqning ma’naviyati va 
madaniyati, uning haqiqiy tarixi va o’ziga xosligi qayta tiklanayotganligi jamiyatimizni 
yangilash va taraqqiy ettirish yo’lidan muvaffaqiyatli ravishda olg’a siljitishda hal qiluvchi, 
ta’bir joiz bo’lsa, belgilovchi ahamiyatga egadir”
155
, degan edi. 
Darhaqiqat, mustaqillik yillarida milliy qadriyatlarimizni tiklash, ma’naviy merosni 
o’rganish yo’lida samarali ishlar amalga oshirildi. Ajdodlarimiz tomonidan ko’p asrlar 
mobaynida yaratilgan bebaho milliy qadriyatlar va ma’naviy merosni tiklash bugungi kunda 
davlat siyosatiga ko’tarilgan muhim vazifalardandir. Buni qonunlarimiz ham o’z himoyasiga 
olgan 
O’zbek xalqi siyosiy hurlikni qo’lga kiritgach, o’z taqdirining, tarixining, shu bilan birga, 
milliy va ma’naviy qadriyatlarining haqiqiy egasiga aylandi. Bularning hammasining qonuniy 
himoyalanishi esa xalqimizning asriy orzusidir. 
Baxtimiz Qomusi hisoblangan O’zbekiston Konstitutsiyasida xalqimizning etnik, madaniy, 
milliy, ijtimoiy himoyalanishi – bularning barchasi milliy va ma’naviy qadriyatlarimizning 
huquqiy himoyasidir. Konstitutsiyaning “Shaxsiy huquq va erkinliklar” bo’limi 31 – 
moddasida “Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan diniga 
e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni 
singdirishga yo’l qo’yilmaydi”
156
, - deb yozib qo’yilgan. Ko’rinib turibdiki, xalqning ming 
yillar davomida kutgan diniy e’tiqod erkinligi qonun himoyasidadir. 
Yana muhim masalalardan biri, milliy qadriyatlarimiz va ma’naviyatimizning asosiy 
bo’g’inlaridan hisoblangan oila haqida fikr yuritadigan bo’lsak, O’zbekiston Respublikasi 
Konstitutsiyasining 63 – moddasida “Oila jamiyatning asosiy bo’g’inidir hamda jamiyat va 
davlat muhofazasida bo’lish huquqiga ega. Nikoh tomonlarning ixtiyoriy roziligi va teng 
huquqligiga asoslanadi”, 65 – moddasida “Farzandlar ota – onalarning nasl – nasabidan va 
fuqarolik holatidan qat’iy nazar, qonun oldida tengdirlar. Onalik va bolalik davlat tomonidan 
himoya qilinadi”
157
, - deb belgilangan. Haqiqatda ham oila jamiyatda asosiy o’ringa ega 
bo’lib, hayotning davomiyligini, abadiyligini ta’min etadigan, muqaddas urf – odatlarimizni, 
milliy qadriyatlarimizni saqlaydigan, uni kelajak avlodlarga yetkazib beradigan tarbiya 
o’chog’idir. Oila barcha islohotlar, o’zgarishlar, tanazzul va taraqqiyotlarning ibtidosi va 
intihosi hisoblanadi. Oilada kattalarga hurmat, kichikka izzat, qarindosh – urug’lar orasida 
155
Karimov I.A. O’zbekiston buyuk kelajak sari. T., “O’zbekiston”. 1998. 300 – bet. 
156
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T., “O’zbekiston”. 2003. 8 – bet. 
157
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. T., “O’zbekiston”. 2003. 12 – bet. 

---

188 
o’zaro yordamlashish, kelajak avlod haqida g’amxo’rlik qilish millatimizning milliy bebaho 
qadriyatlaridan hosoblanadi.
Fikrimizcha, milliy qadriyatlarimizning bir bo’lagi bo’lmish oilani mustahkamlashda 
oilaga nisbatan e’tiborni tubdan o’zgartirish, uni avvalo ijtimoiy jihatdan himoyalash, 
e’zozlash, qo’llab – quvvatlash bugungi kunimiz uchun va ertangi istiqbolimiz uchun naqadar 
muhim va dolzarb ekanligini anglashimiz va yosh avlodning oilaparvar bo’lishiga erishmoq 
lozim. Mamlakatimizda oila qadriyatlarining himoyachisi bo’lgan Prezidentimiz tashabbusi 
bilan o’tib borayotgan va tarixga muhrlanayotgan har bir yilning turli nomlarda nomlanishi 
va davlat dasturlarining qabul qilinishi va ularni ijro etilishi oilaga, farzandlarga, ota – onaga, 
mahalla ahliga, xullas kelajakka nisbatan e’tiborning yuksakligidan dalolat beradi. Shu bilan 
birga oila – mahalla – maktab hamkorligini yo’lga qo’yish orqali Prezidentimiz 
Sh.Mirziyoyev rahnamoligida “Bir ziyoli – bir mahallaga ma’naviy homiy” tamoyili asosida 
har bir mahallaga taniqli ziyolilarning biriktirilishi ham bugungi yoshlar ma’naviy 
dunyoqarashining mukammal shakllanishida alohida ahamiyatga ega bo’lgan jarayon bo’lib 
hisoblanadi va Prezidentimiz mamlakatimizda oila – ta’lim – mahalla tamoyilini 
mustahkamlab qo’yganligini asoslaydi. 
Bundan tashqari Konstitutsiyada ota – onalarning farzand tarbiyasi, onalik va bolalikning 
davlat tomonidan himoyalanishi, voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlar o’z ota – 
onalari haqida g’amxo’rlik qilishlari to’g’risida ham ma’lum moddalar o’z aksini topganki, 
bular ham o’zbek xalqining milliy, ma’naviy qadriyatlarining asosiy bo’g’inlaridan 
hisoblanadi. 
Xullas, hozirgi demokratik jamiyatda qonun ustuvor ekan, unda xalqimizning milliy 
qadriyatlari yoshlarni ma’naviy va axloqiy, ma’rifiy tarbiyalanishida zamon bilan 
uyg’unlashgan holda olib borilmog’i lozim. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev ta’biri bilan 
aytganda: “Agar jamiyat hayotining tanasi iqtisodiyot bo’lsa, uning joni va ruhi 
ma’naviyatdir. Biz yangi O’zbekistonni barpo etishga qaror qilgan ekanmiz, ikkita 
mustahkam ustunga siyanamiz. Birinchisi – bozor tamoyillariga asoslangan kuchli 
iqtisodiyot. Ikkinchisi – ajdodlarimizning boy merosi va milliy qadriyatlarga asoslangan 
kuchli ma’naviyat”
158
, - deb ta’kidlab ma’naviy tarbiya yo’nalishidagi dolzarb vazifalarni 
belgilab berdi.