Nasrullayeva Layloning “Nurota tumanidagi ayrim oykonimlarning lisoniy tahlili”

Tabiiy yoki tabiiy – geografik oykonimlar deganda, suv obyektlari nomlariga, joyning geomorfologik shakllariga , o’simlik va hayvon nomlariga , shuningdek tabiiy – geografik sharoitga moslab qo’yilgan aholi yashash joylari tushuniladi. Ular o’z navbatida turlarga bo’linadi:

1. 
   Gidrooykonimlar – ya’ni suv obyektlari mavjud bo’lgan yoki suv obyektlari nomi bilan ataladigan aholi manzilgohlari. Tarkibida anhor, ama, ariq, afdoq, bodoq, buloq, gurillovuq (sharshara), daryo , hovuz – hovut, jo’y, jo’yak, jo’ybor, kanal, koriz – keriz, ko’l, mashat – bashat, nahr, ob, ro’z, ro’dbor, soy, suv, sel , sardoba, tagob, chashma, quduq, qoq, o’zak, yop, sharshar, sharloq, sharillovuq kabi atamalar uchraydi. ⁸
   

Bunday oykonimlarni Respublikamizning hamma joyida uchratishimiz mumkin. Aholi manzilgohi suvli hududda barpo etiladi. Shu sababli, oykonimlar ariq – soylar nomi bilan ataladi. Ariq, buloq, ko’l, soy, quduq kabi atamalar aholi yashash joylarining nomlarida 50 dan 100 martagacha takrorlanadi. ⁹
Suv obyektlaridan nom olgan gidrooykonimlar:

1. 
   Arna – Arnasoy, Arn(a)ovul;
   
2. 
   Anhor (nahr) – Anhor, Ulug’nor;
   
3. 
   Ariq – Orariq, Beshariq, Jarariq, Toshariq, Ariqboshi ;
   
4. 
   Buloq – Toshbuloq, Tilbuloq, Kunbuloq, Qozonbuloq, Sovuqbuloq;
   
5. 
   Daryo – Amudaryo , Sirdaryo, Daryobo’yi ;
   
6. 
   Yop – Kattayop, Qumyop , Bo’zyop;
   
7. 
   Jo’y, jo’ybor – Jo’yimulk, Jo’ysafed, Jo’ybor ;
   
8. 
   Kanal – Kanalpasti, Kanalbo’yi, Kanalobod;
   
9. 
   Koriz – Kalkoriz, Saksonkoriz, Keriz;
   
10. 
    Ko’l – Sariko’l , To’rtko’l, Oqko’l, Aynorko’l;
    
11. 
    Mashat (boshot) “suvi qumga singib ketadigan kichik buloq “ – Uchmashat, Mashat;
    
12. 
    Ob – Obiravon , Duoba, Labiob;
    
13. 
    Ro’d, ro’dbor “daryo “ , “kanal” – Ro’dak, Ro’dasoy, Labiro’t;
    
14. 
    Sardoba – Sardoba (bir necha qishloq nomi);
    
15. 
    Saqa (kanalning bosh inshooti) – Saqachi, Toshsaqa;
    
16. 
    Soy – Soybo’yi, Soykechar, Buyumsoy, Kichiksoy;
    
17. 
    Suv – Suvliq, Ko’ksuv, Bo’zsuv, Qorasuv;
    
18. 
    Chashma – Chashma, Sarchashma;
    
19. 
    Shar-shar (sharshara) – Sharilloq, Sharshar;
    
20. 
    O’zak “suvi ba’zan qurib qoladigan kichik ariq” – Ko’ko’zak, Sario’zak;
    
21. 
    Qoq “cho’ldagi katta ko’lmak suv” – Botqoq, Qizilqoq, Toshqoq;
    
22. 
    Quduq – Balandquduq , Oyoqquduq, Qo’shquduq, Qizilquduq, Tasquduq, Teriquduq, Yakkaquduq;
    
23. 
    Hovuz – Qirhovut , Qizilhovut (hovuz fonetik o’zgarish asosida hovut shaklini olgan).
    

2.