Nasafiylarining pedagogik qarashlari

Abu Turob an-Naxshabiy an-Nasafiy aytadi: 

Ey odamlar! Uch narsani istaysiz, lekin ular sizniki emas: jonni istaysiz, u 
esa Allohnikidir; ruhni istaysiz, u ham Allohnikidir; mol-dunyo istaysiz, u 
merosxo„rnikidir. Ikki narsa talabidasiz, ikkovini ham topolmaysiz: quvonch va 
rohat – ular jannatdadir. 

Eng sharofatli qalb – Alloh taolo fahm nuri bilan yoritgan, munavvar etgan, 
tirik qalbdir. 

Alloh taolo vasfiga yetmoqlik – o„n yetti darajotga ko„tarilmoqlikdir: eng 
birinchisi itoatdir va oliysi uning haqiqatiga tavakkul qilmoqlikdir. 

Ibodatlar ichida qalb o„ylarini isloh qilmoqlikdan ko„ra manfaatliroq ibodat 
yo„qdir. 

Faqirning (so„fiy, darveshning) yemishi – topganidir, libosi – tanasiga 
tashlaganidir, maskani – to„xtagan joyidir. 

Tavakkul – inson qalbining Alloh bilan taskin topganidir. 

Boylikning haqiqati shundaki, o„zi singari boylarga hojati bo„lmaydi; 
faqirlik haqiqati esa aksincha, o„zi singarilarga oshiqadi. 

Alloh taolo har bir zamonda o„sha zamona ahlining muammolarini zamona 
ulamolari tiliga qo„yib gapirtiradi. 

---

27 

Niyatni yaxshilab asra, chunki u barcha ishlar muqaddimasidir; niyati yaxshi 
odamning keyingi ahvollari ham, af‟ollari ham salomatdir. 

Qanoat – rizqni Allohdan olmoqlikdir. 

Fikringizga ehtiyot bo„ling. Chunki barcha narsa fikrdan hosil bo„ladi. Har 
kimning fikrlari durust bo„lsa, uning qiliqlari ham durust bo„lgay. 

Ibodatlar orasida (ichida) dildan o„tgan narsalarni to„g„rilashdan ko„ra 
fazilatliroq narsa yo„qdir. 

Olimning ado etilishi lozim bo„lgan haqlari bor. Unga ko„p savol bermaslik, 
javobiga e‟tiroz qilmaslik, erinib turganida javob berishga zo„rlamaslik, o„rnidan 
turishga qo„ymay, etagiga osilib olmaslik, sirlarini oshkor etmaslik, huzurida biror 
kishini g„iybat qilmaslik, undan xato qidirmaslik, bordi-yu xato qilsa, uzrini qabul 
qilish, modomiki Allohning amriga itoat etarkan, unga ham Alloh uchun hurmat 
ko„rsatish, oldida o„tirib olmaslik. Biror ehtiyoji bo„lsa, uni ravo qilish uchun 
hammadan oldin shoshilish olimning haqlaridandir.