Nasafiylarining pedagogik qarashlari

TO„QQIZINCHI HIKOYAT 
Podshoh Olimshohning bevafo to„tisi xususida 
To„ti hikoya qila boshlabdi.
 
-
Bir ovchi to„ti ini oldiga tuzoq qo„yib chiqibdi va uni polaponlari bilan tutib 
olibdi. Shunda ona to„ti polaponlarga debdi: 
-
Bolalarim. Endi eng yaxshi yo„li shuki, o„zingizni o„lganga solib, qimir 
etmay yotib oling. Qush ovlovchi o„lib qolgan deb o„ylab, sizlarni qo„yib yuboradi. 
Mening tuzoqqa tushib qolganimga kelsak, hechqisi yo„q. Faqat tirik qolishni 
o„ylash kerak, men bir amallab hiyla bilan qutulib chiqaman-da, oldingizga uchib 
kelaman.
Polaponlar onalari aytganday qilishibdi, yerga yotib olishibdi-da, nafas 
olmaslikka harakat qilishibdi. Buni ko„rgan ovchi o„ylabdi: ”Ular bo„g„ilib o„lib 
qolganga o„xshaydi. To„rdan olib, tashlab yuborish kerak”. Biroq u polaponlarini 
tuzoqdan chiqarib otib yuborishi bilan barchalari havoga parvoz qilibdi va sal 
naridagi daraxt shoxlariga borib qo„nibdi.
Shunda qush ovlovchining ona to„tidan qattiq g„azabi kelibdi va uni ko„tarib 
yerga urmoqchi bo„lgan ekan, ona to„ti bunday debdi: 
-
Shoshma ovchi, meni o„ldirma. Agar meni tirik qoldirsang, men senga 
shuchalik ko„p pul va oltin topib beramanki, to o„la-o„lguncha muhtojlik nimaligini 
bilmaysan va hech nimadan tashvish tortmaysan. Men kasallarni tuzatishga ham 
ustasi farangman va ko„plab xilma-xil davolash vositalarini bilaman.

---

73 
Buni eshitib ovchi suyunib ketibdi, u ona to„tining gapiga ishonibdi va uni 
o„ldirmabdi, keyin unga qarab debdi: 
-
Menga qara ona to„ti! Mamlakatimizning podshosi Olimshoh anchadan beri 
og„ir dard bilan to„shakka mixlanib qolgan. Uni davolay olasanmi?
-
Buning nima qiyin joyi bor ekan, ovchi? - javob beribdi ona to„ti. – Mening 
davolash mahoratim shunchalikki, Arastu va Luqmoni hakim davolay olmagan o„n 
ming shunday bemorni hech nima ko„rmaganday qilib yuboraman. Meni 
podshohning oldiga olib bor, yaxshi davolashimni yetkaz, keyin esa meni istalgan 
narxda sot. 
Shunday qilib, ovchi ona to„tini qafasga solibdi, uni o„z podshosi huzuriga olib 
boribdi va debdi: 
-
Olampanoh! Bu ona to„ti juda ham aqlli qush, u barcha kasalliklarni davolay 
oladi. Agar mayli desangiz, u a‟lo hazratlariga xizmat qilgani saroyda qoladi.
- Inim! – ingrab debdi Olimshoh. – Menga xuddi shunaqa aqlli tabib kerak edi 
va qachonlardan beri meni davolashlariga mushtoqman. Bu ona to„tini menikida 
qoldir va uning narxini ayt. 
Ovchi qushga o„n ming tanga so„rabdi. Podshoh pulni to„labdi va ovchi uyiga 
ravona bo„libdi, ona to„ti esa shohni davolashga tushibdi. 
Oradan bir necha kun o„tib, to„ti bergan dorilardan shoh ancha o„ziga kelibdi. 
Shunda to„ti debdi: 
-
Ey podsho! Xudoning marhamati-yu mening sa‟y-harakatlarim va dorilar 
tufayli sihatingiz teng yarmiga tiklandi. Muruvvat aylang-da, meni qafasdan 
chiqarib yuboring, men shifobaxsh dorilar qidirgani uchib ketaman, siz uchun 
sahrodan bir dori olib kelaman, u shunchalik shifobaxshki, uni ichsangiz, bir necha 
kun ichida butunlay sog„ayib, toat-namozlaringizni bekanda ado etaverasiz. 
Olimshoh o„ylabdi: ”Nima ham derdim, balki to„ti rost aytayotgandir?” Unga 
ishonibdi-da, qafasni ochib, qushni qo„yib yuboribdi. Ona to„ti esa o„zining 
qadrdon o„rmoniga uchib ketibdi va boshqa qaytib kelmabdi. 
To„ti hikoyasini shu yerda tugatibdi.