Намунавий =оида

5- боб. Меҳнатни муҳофаза қилиш ҳолатини назорати ва таҳлили
176. Назорат меҳнатни муҳофаза қилишни бошқаришни такомиллаштиришнинг муҳим функциясидир.
Қуйидагилар назорат қилинади:
а) ишларнинг ҳолати, уларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш талабларига мувофиқлиги;
б) меҳнат қонунлари, қонун чиқарувчи органларнинг қарорлари ва меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича меъёрий ҳужжатлар, давлат стандартлари ва қоидаларига риоя қилиниши;
в) меҳнатни муҳофаза қилишни бошқариш вазифаларини бажариш бўйича ишларни бажарилиши;
г) ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисаларни ўз вақтида ва тўғри текширилиши;
д) меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича буйруқлар, фармоишлар, кўрсатмалар, комплекс, жорий ва тезкор режалар тадбирларини бажарилиши;
е) меҳнатни муҳофаза қилишга ажратилган маблағларнинг тўғри сарфланиши.
177. Ички назоратнинг асосий турлари:
а) иш бошқарувчиси ва бошқа мансабдор шахсларнинг тезкор назорати;
б) маъмурий-жамоат (уч босқичли) назорат;
в) меҳнатни муҳофаза қилиш хизмати томонидан амалга ошириладиган назорат;
г) бош мутахассислар томонидан амалга ошириладиган назорат;
д) жамоатчилик назорати.
178. Бошқариш тизими асосан цех ва бўлимларнинг хизматлари, уста-ҳунармандлар, уста ва муайян ижрочиларнинг меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича функтционал мажбуриятларини бажарилишини текширишга қаратилган бўлиши керак.
Назоратнинг барча турлари нафақат меҳнат муҳофазаси ва хавфсизлиги стандартлари, қоидалари ва меъёрларидан оғишларни аниқлашни, балки бузилишларнинг сабабларини таҳлил қилишни, хавф-хатарни баҳолашни, шунингдек уларни бартараф этиш чораларини ишлаб чиқишни ҳам ўз ичига олиши керак.
Меҳнатни муҳофаза қилиш ҳолатини назорати метрологик таъминотни, шу жумладан иш шароитлари параметрларини, ишлаб чиқариш ускуналари ва технологик жараёнлар хавфсизлигини, ходимларни ҳимоя қилиш воситаларининг сифатини назорат қилиш учун ўлчаш усуллари ва воситаларини ўз ичига олиши керак.
179. Меҳнатни муҳофаза қилиш ҳолатини таҳлил қилиш учун қуйидагилардан фойдаланиш мумкин:
бахтсиз ҳодисалар ва касб касалликлари тўғрисидаги материаллар
(Н-1 шаклдаги далолатномалар);
касаллик ва вақтинча ногиронлик тўғрисидаги маълумотлар (ногиронлик тўғрисидаги гувоҳнома);
ҳалокатлар, ёнғинлар, бузилишларни ва бошқа текшириш;
назорат қилувчи органлар, меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича техник инспектор ва меҳнат шарт-шароитлари бўйича эксперт ёзма кўрсатмалари;
маҳнат шароитлари ва дастгоҳлар жароҳатлаш хавфлилиги бўйича иш жойлари аттестацияси ҳужжатлари;
цехларнинг ҳолати бўйича санитар-техник паспорт маълумотлари;
1- ва 2-босқич назоратнинг журналлари, 3-босқич назоратнинг далолатномалари.
180. Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ишларни таҳлил қилиш учун қуйидагилардан фойдаланиш мумкин:
меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича иш режалари (истиқболли, жорий, тезкор) ва уларнинг бажарилиши тўғрисида ҳисоботлар;
хавфсизлик бўйича брифинг журналлари;
хавфсизлик қоидалари ва стандартларини билиш учун ходимлар ва муҳандислар учун сертификатлаш баённомалари;
назоратнинг 2 ва 3 даражаларини ўтказиш жадваллари;
меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича йиғилишларнинг баённомалари;
профилактик хизмат кўрсатиш ва асбоб-ускуналарни синовдан ўтказиш жадвали;
меҳнатни муҳофаза қилишни моддий таъминлаш учун аризалар ва бошқа ҳужжатлар.
181. Ишлаб чиқаришнинг ўзига хос хусусиятларига, меҳнатни муҳофаза қилиш масалаларига жалб қилинган ходимларнинг тайёргарлигига қараб, корхонада меҳнатни муҳофаза қилиш ҳолатини баҳолаш учун турли хил кўрсаткичлар тизимлари ишлаб чиқилиши ва ишлатилиши мумкин.
182. Меҳнат фаолияти жараёнида юзага келадиган хавфли ва зарарли омилларни ходимлар хавфсизлигига ва саломатлигига таъсирини аниқлаш учун, иш жойларида хавф-хатарларни баҳолаш ва хавф-хатарни олдини олиш ҳамда минималлаштириш бўйича чора-тадбирлар белгилаш ва уларни амалга ошириш лозим.