Намуна (Образец)

 
 
1.3. Korporativ boshqaruvning nazariy manbalari 
Korporativ boshqaruvning zamonaviy konsepsiyasi mohiyatan ancha keng 
bo‘lib, bir paytning o‘zida tashkilotlardagi turli funksiyalarni, jumladan, 
menejment, moliya, hisob, biznes huquqi, biznes etikasi va iqtisodiyotini 
mujassamlashtiradi. Shuningdek, korporativ boshqaruv hisobdorlik, shaffoflik, 
oshkoralik, ijtimoiy mas’uliyat, halollik (soflik) kabi tamoyillar asosida boshqaruv 
organlari, aksiyadorlar va manfaatdor tomonlar o‘rtasidagi munosabatlarni tashkil 
etadi va boshqaradi. Bundan tashqari, ushbu konsepsiya tashkilotlarni samarali 
boshqarish va nazorat qilish uchun tartib-qoidalar, siyosat, usullar va tarkibiy 
tuzilmalarni belgilab beradi.
Korporativ boshqaruvning mohiyatini yoritishda unga berilgan tushuncha 
izohlashimiz lozim. “Korporativ boshqaruv” tushunchasiga yagona ta’rif mavjud 
emas. O‘zbekiston iqtisodchi olimlarining ta’rifiga ko‘ra, korporativ boshqaruv 
biznesning 
tashkiliy-huquqiy 
rasmiylashtirilishi, 
tashkiliy 
strukturalarning 
optimallashuvini boshqarish, qabul qilingan maqsadlarga muvofiq kompaniyada 
ichki va tashqi firma munosabatlarini tashkil qilishdir.
5
Jahon bankining ta’rifiga 
ko‘ra, korporativ boshqaruv - qonunchilik, me’yorlar va xususiy sektorning mos 
ravishdagi amaliyotining shunday birikmasi tushuniladiki, ular kompaniyaga 
moliyaviy va inson resurslarini jalb qilish, samarali faoliyatni olib borishga 
imkoniyat beradi va oqibatda aksiyadorlar, boshqa manfaatdor shaxslar va 
jamiyatning manfaatlariga rioya qilingan holda o‘z aksiyadorlari uchun uzoq 
muddatli iqtisodiy qiymatni ko‘paytirish orqali o‘zining mavjudligini saqlab 
qolishni ta’minlaydi. 
“Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish halqaro tashkiloti”ning korporativ 
5
Ходиев Б.Ю., Карлибаева Р.Х., Расулов Н.М. Корпоратив бошқарув. Ўқув қўлланма. –Т.ТДИУ, 2011. 9-б. 

---

11 
boshqaruv tamoyillarida “korporativ boshqaruv” tushunchasiga kompaniya 
ma’muriyati, uning boshqaruvi, aksiyadorlari va boshqa manfaatdor shaxslari 
orasidagi munosabatlar majmuasi deb ta’rif berilgan. 
Boshqa ta’riflarga binoan, korporativ boshqaruv bu: 

kompaniya faoliyati samaradorligini ta’minlash va mulkdorlar, hamda boshqa 
manfaatdor shaxslar (kompaniya xodimlari, kreditorlar, hamkor korxonalar) 
manfaatlarini himoya qilish masalalari bo‘yicha kompaniya menejerlari va 
egalari (aksiyadorlari) o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar tizimi; 

korporativ mulkning egalari nazoratidan bevosita uzoqlashtirilishi oqibatida 
yuzaga kelgan muammolarni hal qilishga qaratilgan barcha qonunlar, 
me’yorlar, nizomlar, tadbirlar va tartiblar; 

kompaniyani samarali boshqarishni tashkil qilishda asosiy manfaatdor 
shaxslarning manfaatlarini birlashtirishni amalga oshiriluvchi tashkiliy, huquqiy 
va iqtisodiy tadbirlar majmuasi. 
Korporativ boshqaruv konsepsiyasining bunday keng qamrovliligi bois, bu 
borada yagona umumqabul qilingan atama mavjud emas (1.3.1-jadval).