Namangan muxandislik texnologiya instituti

9. Tahlil jarayonida foydalaniladigan axborot manbalari quyidagi qaysi talablarni bajarishi lozim?
A)Xaqqoniylik va xolisonalik tamoiliga amal qilinadi; manbaalar tahlil qilinishi uchun keng imkoniyatli bo’lmog’i lozim, ya`ni reja, hisob va statistik malumotlar hodisa va jarayonlar mazmunini to’liq yoritishi, talab qilingan vazifalarni bajarishi kerak;
B)Iqtisodiy hodisa va voqealarni ifodalovchi manbaalar aniq o’lchamda aks ettirilishi lozim;
C)Manbaalarga kiritilgan ko’rsatkichlarni aniqlanish tamoillari va aks ettiriladigan davrlar mosligi zarurdir va hakozolar;
D)Barcha javoblar to’g’ri.


10. Boshqaruv ob`ektlarining bir-biriga bog’liqligi bo’yicha iqtisodiy tahlil quyidagi qanday turlarga ajratiladi?
A)funktsional – iqtisodiy (funktsional – qiymatli ) tahlil; texnik – iqtisodiy tahlil; ijtimoiy – iqtisodiy tahlil; iqtisodiy – ekologik tahlil;
B)texnik – iqtisodiy tahlil; ijtimoiy – iqtisodiy tahlil;
C)ichki xo’jalik tahlili;
D)iqtisodiy – ekologik tahlil;
7-Mavzu. Korxonalarning ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko’rsatkichlarni tahlil qilish usullari
REJA:
1. Mahsulot ishlab chiqarish va sotishhajmitahliliningmazmunivavazifalari
2.Ishlabchiqarishrejasibajarilishivadinamikasitahlili
3.Strukturaviyo’zgarishlarnimahsulothajmigata’siriningtahlili
4.Mahsulotlarnomenklaturasivaassortimentitahlili
5. Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligi tahlili


Tayanch so’zlar:Ishlab chiqarish faoliyatini ifodalovchi ko’rsatkichlar, ishlab chiqarish rejasi bajarilishi, dinamik tahlil, strukturaviy o’zgarish, mahsulot nomenklaturasi, mahsulot assortimenti, mahsulot ishlab chiqarish maromiyligi, mahsulot sotish hajmi, sotish hajmiga ta’sir qiluvchi omillar, shartnomaviy majburiyatlar,mahsulot sifati tahlili.


1. Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmi tahlilining mazmuni va vazifalari
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi – korxonalar faoliyatini tavsiflovchi asosiy ko’rsatkichlardan biri sanaladi. Mahsulot sotish hajmi uning miqdoriga bog’liq bo’ladi. Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga, shuningdek, tannarx darajasi, foyda miqdori, rentabellik darajasi, korxonaning moliyaviy ahvoli, uning to’lov qobiliyati va boshqa iqtisodiy ko’rsatkichlar bog’liq bo’ladi.
Mahsulot ishlab chiqarish tahlili maqsadi raqobatchilarga nisbatan mahsulot sotish hajmini oshirish yo’llarini to’ish, ishlab chiqarish quvvatlaridan maksimal darajada foydalangan holda bozordagi ulushni kengaytirish va buning natijasi sifatida – korxona foydasini oshirish hisoblanadi.
Mahsulot ishlab chiqarishni kom’leks maqsadli tahlil qilishning asosiy vazifasi korxonaning raqobat ‘ozitsiyasini va bozor kon’ekturasi o’zgarganda resurslar bilan o’zgaruvchan manyovr qilish qobiliyatini tahlil qilish hisoblanadi. Mazkur umumiy vazifa quyidagi xususiy analitik vazifalarni hal qilish yo’li bilan bajariladi:

• 
  Mahsulot ishlab chiqarishning ‘rognoz hajmi bajarilishi va dinamikasi o’zgarishi ustidan tizimli nazorat;
  
• 
  Hajmbo’yichabitimlarbajarilishinibaholash, etkazibberishlarmaromiyligi, mahsulotlarbutligi;
  
• 
  Mahsulotishlabchiqarishhajmigaomillarta’sirinianiqlash;
  
• 
  ob’ektivvasub’ektivomillarnihisobgaolganholdamahsulotishlabchiqarishnioshirishimkoniyatlaridanfoydalanishbo’yichakorxonafaoliyatinibaholash;
  
• 
  Mahsulotishlabchiqarishniko’’aytirishbo’yichaaniqlanganzaxiralarnio’zlashtirishbo’yichachora-tadbirlarishlabchiqish.
  

Ishlabchiqarishhajminio’rganishishfaolliginingmuayyandia’azonida, ya’nirelevantqatortaqdimetuvchimin-maxchegarasidaamalgaoshiriladi. Tahlilnafaqatmutlaq min-maxchegarasida,balkio’zgarmasdoimiyxarajatlarchegarasidahamamalgaoshirilishimumkin. Relevantqatorminimalmumkin, maksimalmumkin, o’timalvahaqiqatdagimahsulotishlabchiqarishhajminitashkilqiladi.


Mahsulotishlabchiqarishningminimalhajmi–mavjudishlabchiqarishshart-sharoitlarihamdamahsulotuchunnarxlardadaromadlarvaxarajatlartengligigaerishiladiganhajmhisoblanadi.
Maksimalhajmishlabchiqarishomillariningmaksimalyuklamasinita’minlaydi.
O’timalsifatidashundayishlabchiqarishhajmie’tirofetiladiki,bundamavjudishlabchiqarishshart-sharoitidamuayyannarxdia’azonidamaksimalfoydaolishta’minlanadi. O’timallashtirishvazifasiamaliydanko’rako’’roqnazariysanalsa-da, biroqmahsulotishlabchiqarishnirejalashtirishdabilishzarurbo’lganmo’ljalhisoblanadi.