Наманган мущандислик-педагогика институти

 
6.Маҳсулотларни дастлабки ишлов бериб, ва дастлбаки ишловларсиз табиий 
усулда қуритиш. 
Обжуш усулида қуритиш. Бу усулнинг ўзига хос хусусияти шундаки, бунда узумга аввал 
каустик соданинг қайнаѐтган сувдаги аралашмасида ишлов берилади (бланширлаш), 
сўнгра узум сортларига ажратилгандан кейин саватларга 2-3 кг дан солинади ва ишқорли 
(0,3-0,4 фоизли) қайнаѐтган қозонга туширилади ва 3-6 сония ушлаб турилади. Бунда 
ғужумларнинг юпқа пўстида ингичка ѐриқлар пайдо бўлади ва ғужум пўсти устидаги 
мумсимон ғубор йўқолади. Бу ғужумлардаги намни тез буғланишини таъминлайди ва 
қуриш муддати қисқаради. 
Қозондан олинган узумли саватлар, эритма оқиб тушиши учун панжаралар устига бир 
неча дақиқа қўйилади, сўнгра паднисларга ѐки майдонга ѐйилади. Қуритиш учун ѐйилган 
узумлар 3-4 кундан кейин ағдарилади ва тайѐр бўлганга қадар қуритилади, қуритиш 6-12 
кун давом этади. 
Қуритилган маҳсулот чиқиши 25-26 фоизни ташкил қилади. 
Маҳсулотни ѐғин – сочиндан ва ифлосланишдан ҳимоя қилинмаслиги бу усулнинг 
камчиликларидан биридир. Бундан ташқари оч рангли узум навлари ўзининг табиий яшил 
рангини йўқотади, тайѐр маҳсулот қора – жигарранг тус олади, натижада сифати пасаяди 
ва маҳсулот бирмунча паст баҳоларда сотилиши мумкин. 
Токзор қатори орасида қуритиш. Узумзорни ўзида,қатор ораларида қуритиш учун токни 
тик сўриларда ўстирилган ҳолатда 3×2,5 м схемадаги токзорлар қулай келади. 
Узумзорда ҳосилни теришдан 15-20 кун олдин ток баргларини сийраклаштириб, 
новдаларни чеканкасини ўтказиш ва суғоришни тўхтатиш керак, чунки ортиқча сув қуриш 
муддатини чўзиб юборади ва қуриган майиз сифатига салбий таъсир қилади. 
Узум теришдан олдин қатор ораларидаги тупроқ текисланади ва текисланган ерга махсус 
қоғоз ѐйилади. Сўнг қоғоз устига узум бошлари бир қатордан жойлаштирилади. Узум 
сўлиганидан кейин 8-10 кунда узум боши тўнкарилади ва қуриш охиригача шундай 
қолдирилади. Узум маҳсулоти стандарт намликда 18% лигида алоҳида ажратилган жойда 
тозаланади. 
Қатор йўналишига қараб қуритиш учун майдонлар нишаблиги жанубга қараган бўлиши 
керак. Қатор оралиғида узум қуритиш учун майдончалар қуйидагича тайѐрланади: 
вертикал тик сўрининг Жанубдан Шимолга йўналганда эни 120 см. бўлган доира юзли, 
марказий баландлиги 10-15 см бўлиб, 8-10 см чуқурликда ариқчалар ҳосил қилинади, икки 
томондан теримчилар учун йўл қолдирилади. 

---

 Ўртача 1 м
2
тайѐрланган майдонга 10 кг дан 16 кг гача янги узилган узум жойланади. 
Гектаридан 100 ц узум олинадиган майдондаги хом ашѐни қуритишга қўйиш учун 150-200 
кг, эни 120 см ли махсус қоғоз, қуритилган майизни жойлаштириш учун 50-55 дона қоғоз 
қоплар керак бўлади.