Namangan muhandislik qurilish

 
Nazorat savollari 
1.
 
Nasos detallarini tiklash
2. Moy filtrini yig’ish va sinash. 
3. Filtr klapanlarini tekshirish va rostlash. 
 
 
 
 
 

---

115 
17-mavzu. Tirsakli vallarni muozanatlash qurilmalari. Boshqa detal va 
agregatlarni muozanatlash jihozlari. 
 
 
Reja:
1. Muvozanatlash.
2. Dinamik muvozanatlash. 
3. G’ildirak quyidagicha muvozanatlanadi 
Komplektlash jarayonida hal etiladigan muhim vazifalardan biri aylanadigan 
detal va qismlarni muvozanatlashdan iborat. Nomuvozanatlik
xodisalari tirsakli hamda kardanli vallar, g’ildirak va ilashish mufta-larining 
disklari, maxoviklar va boshqalarda sodir bo’ladi.
Muvozanatlash. 
Mashina va uskunalarni ta’mirlash texnologik jarayoniga 
nazorat-sozlash, o’lchamlarni yeyiltirish, rostlash va texnikaning sifatli 
ta’mirlanishiga qaratilgan boshqa ishlar kiradi. Muvozanatlash mashina va 
uskunalardagi aylanadigan qismlarning mexanik nomuvozanat-liligini bartaraf 
etishga qaratilgan. 
Nomuvozanat detal va qismlar katta tezlikda aylanganda markazdan qochma 
kuchlar ta’sirida mashinalar titray boshlaydi, natijada podship-niklar tez yeyiladi, 
birikmalar buziladi, ba’zi hollarda esa mashina sinishi ham mumkin. Detallar va 
qismlarning nomuvozanat (disbalans) holatda bo’lishiga aylanuvchi jism og’irlik 
markazining aylanish o’qiga nisbatan siljishi sabab bo’ladi. 
Mexanik nomuvozanatlik natijasida podshipniklarga va aylanuvchi 
detallarning boshqa tayanchlariga ta’sir etuvchi qo’shimcha dinamik kuchlar paydo 
bo’ladi. Natijada paydo bo’lgan titrashlar, detallar qo’shilmasining tez yeyilishiga 
va mashina foydali quvvatining pasayishiga sabab bo’ladi. SHuning uchun 
mashinalarni yig’ishdan oldin katta tezlikda aylanadigan detallar tekshirilishi va 
muvozanatlanishi lozim. 
Muvozanatlash ikki xil; statik va dinamik muvozanatlashga bo’linadi. Statik 
muvozanatlash detal og’irlik markazi 0,2 ning aylanish mexvari 0 ga qolmasligi 
natijada paydo bo’ladigan nomuvozanatlik statik muvozanatlash yo’li bilan 
bartaraf etiladi (17.1-rasm). Statik muvozanatlashda detal 1 prizma 2 ga o’rnatiladi. 
Nomuvozanat detal muvozanatlanmagan vazn M ta’sirida o’zining aylanish o’q 
chizig’i “0” atrofida buriladi va uning og’ir tomoni xar safar quyish holatga kelib 
to’xtaydi. 
Detalni muvozanatlash uchun m, vaznli maxkamlash kerak. Tosh vazni m
1
va masofa R
1
ni shunday tanlash kerakki, bunda RM=R
1
m
1
sharti bajarilsin. 
Muvozanatlashda ko’pincha detalning og’ir tomonidan oz miqdorda metall 
olib tashlanadi (parmalanadi, frezalanadi). Odatda unchalik uzun bo’lmagan va 
nisbatan katta diametrli detallar (shkivlar, maxoviklar, ilashish muftasining 
disklari) statik muvozanatlanadi.