Namangan muhandislik qurilish

AMALIY VA TAJRIBA MAShGULOT MATERIALLAR 
III 
Kurs ishi bo’yicha uslubiy ko’rsatma
IV 
Mustaqil ta’lim mavzulari 
 
V 
GLOSSARIY 
VI 
ILOVALAR 
6.1 Fan dasturi 
6.2 Ishchi dastur 
6.3 Baholash mezoni 
6.4 Testlar
VII 
ADABIETLAR RO’YXATI 
 
 
 
 
 

---

5 
Kirish 
O'zbekiston 
Respublikasida 
bozor 
iqtisoddiyotini 
shakllantirish 
va 
rivojlantirish, iqtisodiy o’sishi va aholining turmush darajasini ko’tarishning zaruriy 
sharti sifatida, mamalakatda makroiqtisodiy va moliyaviy barqarorlikka erishishni 
nazarda tutadi.
Avtotransport korxonalarining rivojlanishi, hozirgi zamon texnikasi va 
iqtisodiyoti taraqqiyoti mutaxassislar faoliyati doirasini kengaytiradi, qabul 
qilinadigan qarorlarni asoslashga va ularning iqtisodiy, ijtimoiy va texnik oqibatlarini 
baholashga bo’lgan talablarni oshiradi. Ushbu talablarga javob beradigan keng 
qamrovli mutuxassislar “Yerusti transport tizimi va ularning ekspluatatsiyasi” 
bakalavr ta’lim yo’nalshida tayyorlanadi. “Avtomobillarning texnik servisi” fani 
yo’nalishining etakchilaridan biridir. 
Fanni o’qitish avtomobil transporti texnik ekspluatatsiyasini belgilovchi 
O’zbekistonda qabul qilingan standart va me’yorlarga asoslangan. Uni o’qitishda 
ilmiy-tekshirish ishlarida, ishlab chiqarishda ottirilgan ko’p yillik tajribadan 
foydalanib, bozor iqtisodiyoti sharoitida avtomobil transportining rivojlanishi va 
undan texnik foydalanish masalalari hamda mamlakatimiz va chet ellar tajribalari, 
avtomobil tarnsportiga texnik xizmat ko’rsatish, joriy ta’mirlash, servis va rivojlanish 
istiqboli masalalari talablarga o’rgatiladi. 
Zamonaviy avtotransport korxonalarida texnik xizmat ko’rsatish va joriy 
ta’mirlash ishlarini tashkil etishda, xizmat ko’rsatishning ilg’or usul va vositalarini 
tanlashda alohida e’tibor beriladi. 
2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasi mintaqalarida foydalanilayotgan 
avtomobillar ishonchli ishlashiga tabiiy-iqlimiy va yo’l sharoitlari ta’sirini o’rganish, 
ekspluatatsion ishonchlilik ko’rsatkichlarini oshirish natijasida raqobatbardoshligini 
ta’minlash talab etilmoqda. O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha 
Harakatlar strategiyasida, jumladan « … ichki va tashqi bozorlarda milliy tovarlarning 
raqobatbardoshligi ta’minlash, xizmatlar ko’rsatish sohasini jadal rivojlantirish va 
bunda xizmatlarning zamonaviy turlari hisobiga tubdan o’zgartirish, …» vazifasi 
belgilab berilgan. Bu borada avtomobillar ekpluatatsion ishonchlilik ko’rsatkichlarini 
ishonchliligini ta’minlash, xizmat ko’rsatishni optimal muddatlarini aniqlash bo’yicha 
ilmiy tadqiqot ishlarini amalda keng miqyosida olib borish muhim ahamiyat kasb 
etmoqda. 
Hozirda foydalanilayotgan harakatdagi tarkibning ko’payib borishi bilan, 
ularga TXK va T bilan bog’liq bo’lgan sarf-harajatlar yanada oshadi. SHu bilan birga 
avtomobil transportiga ko’p miqdorda ehtiyot qismlar va materiallar zarur hamda 
TXK va T uchun turli xildagi texnologik jihozlar, moslamalar ishlatilishi kerak.
Ekspluatatsiyadagi avtomobillar sonining o’sishi bilan ularning chiqindi gazlari 
tarkibidagi zaharli gazlar miqdori, yedirilish mahsulotlari va chiqitga chiqarilmagan 
o’z resursini o’tab bo’lgan birikma va detallar ta’sirida atrof muhitni zaharlanishi 
oshadi. Atrof muhitga chiqarilayotgan zararli mahsulotlarning 40 foizi avtomobil 
transporti zimmasiga to’g’ri keladi. Avtomobillarning ta’minot yoki o’t oldirish 
tizimining nosozligi, chiqarilayotgan chiqindi gazlar tarkibidagi zaharli gazlar 
miqdorini 2-7 barobar oshishiga olib keladi.