|
1.Diagnostika stendlarining turlari. Kuch va inertsiya stendlari.
Avtomobillarning tortish–iqtisodiy xususiyatlarini kompleks diagnostikalash
- transport vositasining ekspluatatsiya samaradorligini belgilaydigan asosiy ishchi
parametrlarini o’lchashdir.
Avtomobil tortish-iqtisodiy xususiyatini diagnostikalashda yetaklovchi
g‘ildiraklardagi quvvat va uning xosilalari, tortish kuchi, xarakat tezligi, xarakatga
ko’rsatiladigan qarshilik, erkin yo’l, tezlab ketish yo’li, tezlab ketish vaqti, tezlab
ketish tezlanishi, xarakterli tezlik va yuklama rejimlaridagi yonil’gining
solishtirma sarfi, ishlatilgan gazlarning zaxarliligi, shovqin miqdori kabi
parametrlar o’lchanadi.
Bu parametrlar tortish xususiyatini diagnostikalash stendlarida KI-4856,
GAZ, ZIL transport vositalari - KI-8935; KI - 8930 - GAZ, ZIL, MAZ, KrAZ,
KamAZ; KI - 8946 - UAZ; K - 409 - yengil avtomobillar uchun yoki qurama
stendlarda aniqlanadi.
Sinash natijasida umumiy xolati nosoz deb topilgan transport vositalarining
agregat va tizimlari elementlar bo’yicha chuqur diagnostikalanadi.
12
Dinamometrik stendlar (yoki transport vositalarining tortish xususiyatini
baholash stendlari) transport vositalarining xarakterli tezlik va yuklama rejimlarini
imitatsiya qiladi va asosiy parametrlarni o’lchaydi hamda asosiy agregat va
tizimlarning texnik xolatini aniqlaydi.
Stendlar yuklash usuli bo’yicha ikkiga bo’linadi:
- kuch stendlari: -ular yuklama moslamasi bilan jihozlangan va doimiy test
rejimida ishlashga mo’ljallangan (2.1-rasm).
- inersiya stendlari: -ular maxovik massalari bilan jihozlangan va tezlab ketish
test rejimida ishlashga mo’ljallangan (2.2-rasm).
a)
b)
2.1-rasm. Kuchlar orqali ishlovchi rolikli stend ko’rinishi.
Kuch stendlarida g‘ildiraklardagi tortish kuchi, ularning aylanish tezligi,
transmissiya qarshiligi va yonil’gi sarfini to’’gri uzatmada, berilgan barqaror
yuklama va tezlik rejimlarida, maksimal buralish momenti va dvigatelning
maksimal quvvati rejimlarida o’lchaydilar.
Kuchlar orqali tortish xususiyatlarini tekshiruvchi stendlar ko’p tarqalgan bo’lib,
ular quvvat ko’rsatkichlari bilan bir qatorda avtomobilning yonil’gi iqtisodiy
ko’rsatkichlarini ham aniqlashga imkon beradi. Bu jihozlar 2 ta barabandan (2.2-
rasm) bitta yoki 2 ta bir juft barabandan tuzilgan bo’lib, ulardan biri yuklovchi
qurilmaga ulangan bo’ladi. Hozirgi vaqtda yuklovchi qurilmaning gidravlik va
induksion tormozli turlari keng tarqalgan.
Tortish xususiyatlarini belgilovchi 4819M modelli stend quyidagilarni
o’lchaydi: -tezlikni; tortish xususiyatlari va g‘ildirakdagi quvvatni; tezlanish vaqti
va
tezlanishning
kerakli
uzatmadagi
intervalini;
dvigatelning
optimal
sozlanganligini.
Texnik ma’lumotlar:
1.O’lchash intervali (oraliqi);
-avtomobilning tezligi, km
soat
10....100
-avtomobil qildiragidagi quvvat, kVt (o.k) 20....200 (27,2...272)
-tezlanish vaqti, s
0...99,9
-’gildirakdagi tortish kuchi, kN
2...20
13
2.Yuklanish beruvchi qurilmaning turi – elektrodinamikli, havo bilan sovutiladigan
qurilma.
3.Stend parametrlari:
-bitta rolikka tushadigan maksimal vertikal yuklanish,kN 20
-rolik diametri, mm
318
-roliklar o’qlari orasidagi masofa, mm
650
-roliklar soni,
4
-pnevmotizimdagi havo bosimi, MPa,(kGk
sm
2
)
0,6...1,0(6-10)
-o’rnatilgan quvvat, kVt
6,5
Stendning ishlashi harakatning qaytarilish prinsipiga asoslangan. Sinash
davrida avtomobil qo’z’galmas bo’lib, yetaklovchi ‘gldiraklar roliklarni
aylantiradi. Elektrdinamik yuklovchi qurilma yetaklovchi g‘ildiraklarni
yuklantiradi, elektrdinamik yuklovchi qurilmaga o’rnatilgan kuch o’lchovchi
qurilma yuklanish kuchini o’lchaydi.
Stend konstruksiyasi bo’yicha bir xil bo’lgan o’ng va chap ikkita rolik
blokka ega. Rolik bloklari payvandlangan rama, yetaklovchi va yetaklanuvchi
roliklardan, egiluvchan muftadan, ko’targich, yuklamali va sozlash uskunadan
iborat.
Avtomobil pnevmatik yuritmali ko’targich yordamida g‘ildiraklari bilan
stend roligiga qo’yilgandan keyin, avtomobil dvigateli yurgiziladi va
avtomobilning yetaklovchi g‘ildiraklari stend roliklarini 40 km
soat tezlikkacha
aylantiradi. Avtomobil g‘ildiraklaridagi aylantiruvchi moment oldingi yetaklovchi
rolikka, so’ngra egiluvchan mufta orqali yuklovchi qurilmaga uzatiladi.
Elektrdinamik yuklovchi qurilmaga uzatilgan elektr toki teskari aylanuvchi
momentni hosil kiladi, bu esa stend boshqarmasidagi pultda qayd etiladi va kuch
o’lchovchi qurilmada o’lchanadigan avtomobil tortuvchi g‘ildiraklarida
yuklanishni hosil kiladi.
Avtomobilning rolikli stendga erkin kirishi va chiqishi yetaklovchi va
yetaklanuvchi roliklar orasiga o’rnatilgan pnevmatik ko’targich orqali amalga
oshiriladi. Ikki tomonlama ko’taruvchi asbob oqirligi 1,6 tonnagacha bo’lgan yukni
0,6 MPa bosim bilan ko’tarish xususiyatiga ega.
Ko’targich boshqaruv pultida joylashgan tumblerlar orqali ishga tushiriladi.
Havo taqsimlagichda joylashgan elektromagnit, tumbler orqali ishga tushiriladi va
u siqilgan havo oqimini silindrning pastki bo’shliqiga uzatishni ulaydi
(maydonchaning tushirilishi). Maydoncha tushirilayotganda pastki bo’shliqdagi
havo taqsimlagich zolotnigi orqali atmosferaga chiqib ketadi. Ko’targichni yuqori
holatga keltirayotganda boshqaruv pultidagi qizil chiroq yonadi va ko’targich
tushirilayotganda o’chadi.
Yuklanishli qurilma avtomobil g‘ildiraklarining tormozlanishi oqibatida
vujudga kelgan elektrdinamik yuklovchi qurilma korpusidagi reaktiv moment,
uning korpusiga mustahkamlangan pishang va tortgich yordamida kuch o’lchovchi
datchik orqali qabul qilinib, boshqaruv pultiga uzatiladi. Reaktiv moment bosimli
datchik orqali elektr signaliga aylanadi va u mikroampermetrda o’lchanadi.
14
Boshqaruv pulti ajraluvchi paneli, karkas konstruksiyali tuzilishga ega.
Stendni boshqarish pultida o’lchash tizimidagi o’lchash apparati, kuzatuv tizimi
apparati, signal apparati, elektr tizimini boshqarish apparati mavjud.
Inersiya stendlarida (2.2-rasm) quvvatni to’’gri uzatmada, drosselning
to’liq ochilgan xolatida, transport vositasi g‘ildiraklarining burchak tezlanishi
hamda tezlab ketish vaqtini o’lchagan xolda aniqlaydilar.
Stendlar asosan transport vositasining bitta yetaklovchi ko’prigiga moslab
chiqariladi, konstruksiyasida ikkita yetaklovchi ko’prigi bo’lgan transport
vositalari uchun stendni yuklama moslamasi bilan bo’gliq bo’lmagan qo’shimcha
barabanlar bilan jihozlaydilar. Ular tayanch barabanlari bo’lib xizmat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
