Namangan muhandislik qurilish

2.3-rasm. GAI-1 va Avtotest gazoanalizatorlarining umumiy ko’rinishi. 
GAI-1 gazoanalizatori (2.3 -rasm) optik blok, proba tayorlash va elektrik 
sxemadan, ya’ni modulyator generatori, chastotalarni ajratuvchi, sinxronlash 
qurilmasidan tashkil topgan. 
Asbobni ishga tayorlash: "Kalibr-1", "Nasos-2", "VKL-3" tugmachalar 
o’chirilgan holatida bo’lishi kerak. Gazoanalizatorga elektr ta’minoti simi ulanadi. 
Gaz olish zondini 200-450 mm uzunlikdagi naycha va tozalash filtri bilan 
biriktiriladi, keyin ular 5000-6000mm li rezina shlangasi bilan API-6 gaz olish 
qurilmasiga ulanadi. Nihoyat, gazoanalizatorni ishlash qobiliyati tekshiriladi: 
a) Asbob 12 voltli kuchlanishga ulanadi. 
b) 30 min davomida gazoanalizator qizdirib olinadi. 
v) "Nasos" tugmachasi bosiladi. 
g) "Kalibr" tugmasini bosib asbob kalibrovka qilinadi, ya’ni
strelkasi "O" belgisiga dastak yordamida keltiriladi. 
ye) So’ngra "Kalibr" tugmasi qayta bosiladi, ya’ni o’chiriladi. 
Dvigateldagi sovutish suyuqligining harorati 85-95

S ga yetgach, 
avtomobilning ovoz so’ndirgichi quvuriga gaz oluvchi zond qo’yiladi. "Nasos" 
tugmachasi bosiladi va asbob strelkasi ko’rsatgan qiymati yozib olinadi. Zond ovoz 
so’ndirgichdan olinib gazoanalizator orqali atmosferadagi havo 5 minut davomida 

---

16 
haydaladi. "Nasos" tugmasi bosib o’chiriladi va asbobni elektr manbaaidan 
ajratiladi. 
Asbob avtomobildan chiqayotgan gaz tarkibidagi SO miqdorini foizda (%) 
ko’rsatadi. Boshqarish tugmasi yordamida GAI-1 asbobining o’lchash orali’gini 0 
dan 5% gacha yoki 0 dan 10% gacha sozlash mumkin. Gazoanalizatorni 
kalibrovkalash har o’lchashdan oldin tavsiya qilinadi. Bu ishni har 30 minutda eng 
kamida 1 marta bajarish zarur bo’ladi. 
Karbyuratorni chiqindi gazlar tarkibidagi uglerod oksidining minimal 
qiymatiga sozlash ishlari dvigeteldagi sovutish suyuqligining harorati 85-95

S ga 
yetganda bajariladi. Chiqindi gazlar tarkibi gazoanalizator yordamida, tirsakli
valning eng past (0,8

N
nom
) aylanishlar sonida ishlatib qo’yib aniqlanadi. 
To’liq massasi G
a
<3,5 t bo’lgan avtomobillar chopqir barabanli 
qurilmalarda, avtomobilni har xil harakat tezligi va yuklamasida sinaladi. Bunda 
SO, S
x
N
u
, NO
x
va qattiq zarrachalarni solishtirma chiqindilari g/km da va xar bir 
sinovga to’’gri keluvchi qattiq zarrachalar grammda o’lchanadi. Shuningdek, xar 
xil tezlik va yuklamadagi karter gazini chiqishi va ta’minot tizimidan chiqadigan 
benzin bu’glari nazorat qilinadi. To’liq massasi G
a
>3,5 t bo’lgan avtomobillarga 
o’rnatilgan benzinli va dizel dvigatellarining zaxarliligi motor dastgoxidagi har xil 
yuklamada (benzinli dvigatellar uchun 9-tartibli davr, dizel dvigatellari uchun 13-
tartibli davr) sinab baholanadi. Bunda chiqindilar g/(kVt*ch)da o’lchanadi. 
Dizel dvigateli chiqindi gazlarning tutashi - tutun o’lchagich (2.4-rasm) 
shkalasi bo’yicha aniqlanadi.