Namangan muhandislik qurilish instituti «qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish»

Gazlar aralashmasi 
Ish jismi ko’pincha bir necha gazlarning aralashmasidan iborat bo’ladi. Masalan, 
ichki yonuv dvigatellarida tarkibiga vodorod, kislorod, uglerod (II) - oksid, azot, 
karbonat an- gidrid va suv bug’lari kiradigan yonish mahsulotlari ish jismi 
hisoblanadi. 
Gazlar aralashmasining barcha tarkibiy qismlari bir xil temperatura va bir xil 
hajmga ega, deb faraz qilaylik. Agar gazlar aralashmasi tarkibiga kiruvchi har qaysi 
kom- ponent, barcha aralashma kabi, ideal gazning holat tenglamasiga bo’ysunadi 
deb hisoblasak, aralashmadagi ayrim komponentlarning bosimlari Dalьton qonuniga 
bo’ysunadn: bu qonunga ko’ra gazlar aralashmasining bosimi ayrim komponentlar 
partsial bosimlarining yigindi- siga teng. 
p = p
1
+ p
2
+ … + p
n
(17) 
n 
ya’ni p = 

r
i 
, 
i
=
1 
bunda p
1
p
2
… p
n
- aralashma komponentlarining partsial bosimlari. 
Gazlar aralashmasidagi biror komponent aralashma temperaturasida bo’lib, bir 
o’zi shu aralashma egallagal hajmni to’ldirganda ko’rsatayotgan bosim ayni 
komponenting partsial bosimi deyiladi. Dalьton qonuni ideal gazlar uchungina to’g’ri 
keladi. 
Nazorat uchun savollar 
 
1.
Fannint maqsadi va vazifasi nimadan iborat? 
2.
Ishchi jismning parametrlarini aytib bering? 
3.
Termodiiamik muvozanat nima? 
4.
Ideal gaz qonutnlarini ta’riflab bering? 
5.
Mendeleev - Klayperontenglamasi. 
6.
Universal gaz doimiysining mohiyati nimadan iborat? 
7.
Dalьton qonunini ta’riflang. 
8.
Partsial bosim nima? 
9.
Aralashmaning gaz doimiysi qanday aniqlanadi? 
10.
Real gazlarning ideal gazlardan farqi nimada? 

---

4-ma
’ruza:
Suv bug’i. Suv bug’i ishlab chiqarishdagi turli sohalarda issiqlik tashuvchi 
Vander-Val’s ifodasi.