Namangan muhandislik qurilish instituti «qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish»

partsial bosimi p
s
kattaligi tushuniladi. Ba’zan bir kub metr nam havodagi gramm 
bilan ifodalanadigai suv bug’ massasi absolyut namlik deb aytiladi. 

= [d/(0,622 + d)](p
b
/p
s
) 
(10) 

---

Demak, p
b
= p
s
bo’lganda 

faqat (d ga bog’liq bo’lib, (d=const da u o’zgarmaydi. 
Havodagi bug’ning holatini aniqlash uchun uning temperaturasini va partsial 
bosimi- ni bilish lozim. Havodagi bug’ning temperaturasi nam havo temperaturasi 
bilan bir xil bo’lganligi tufayli uni termometr bilan aniqlash mumkin. Buning partspal 
bosimini aiqlash uchun gigrometrlardan foydalaniladi. SHu ikki asbob yordamida 
shudring nuqtasi temperaturasi t
sh
aniqlanadi. 
SHudring nuqtasini bilgan holda, suv bug’i jadvallaridan t
sh
ga mos partsial 
bosim aniqlanadi. Gigrometrlarning ko’p turlari mavjud. Hozir asosan Allyuora va 
Grove gigro- metri qo’llashmadi. 
Bu asbobda silliqlangan idishda joylashgan havo efir bug’lanishi hisobiga 
soviydi. SHu sirtda shudring paydo bo’lishi t
sh
ga erishilganini ko’rsatadi. Yuqoridagi 
usul bilan partsial bosimni aniqlash taxminiy bo’ladi, chunki shudringni paydo 
bo’lishini aniq belgi- lash kiyindir. SHuning uchun havoning nisbiy namligini va 
demak bug’ning partsial bosi- mini aniq hisoblash uchun psixrometrdan foydalanila-
di. 
Psixrometr ikkita simobli termometrdai - quruq va ho’l deb aytiladigan 
termometr- dan iborat. Ho’l termometrning quruq termometrdan farqi shuki, uning 
simobli sharchasi suv bilan ho’llangan matoga o’rab qo’yiladi. Nam havo oqimi bu 
termometrlarning simobli sharchalarini yuvib o’tganda quruq termometr nam havo 
temperaturasini ko’rsatadi. Ho’l ter- mometr esa o’zining simobli sharchasi o’ralgan 
nam matodagi suv temperaturasini bildira- di. Nam termometrni havo yuvib o’tganda 
ho’l mato sirtidagi suv bug’lanadi (agar nam havo tuyingan bo’lmasa). Bunda matoni 
yuvib o’tadigan havo qanchalik quruq bo’lsa, ya’ni havodagi bug’ning partsial bosimi 
qanchalik qisqa bo’lsa, suv shunchalik jadalroq bug’lanadi va nam mato 
temperaturasi pasaya boshlaydi. 
Nam mato temperaturasi pasayganda nam matoga havoning eng yaqin 
qatlamlaridan issiqlik keladi. SHu tufayli muvozanat (nam mato temperaturasining 
o’zgarmasligi) shud- ring nuqtasi temperaturasida emas, balki biroz yuqori 
temperaturada qaror topadi. Bu temperatura xo’l termometr temperaturasi deb 
aytiladi. Quruq termometr temperaturasi t
q
bilan, ho’l termometr temperaturasi t
h
orasidagi ayirma havo namligiga proportsional bo’ladi. t
q
va t
h
ni bilgan holda 
maxsus psixrometrik diagrammalar (2-rasm) yoki jadvallar hamda hd - 
diagrammalardan foydalanib, havoning nisbiy namligi aniqlanadi. 

---

2-rasm. 

---