Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Internetsaytlar 
4. http://ipni.org. International Plant Names Index [Электронный ресурс].– 
5. The Plant List –URL:www.theplantlist.org. 
6. http://floruz.uz 
7. http://powo.science.kew.org 
TANGACHAQANOTLILAR, YA’NI KAPALAKLAR (
LEPIDOPTERA
) TURKUMI 
VAKILLARINING BIO-EKOLOGIK XUSUSIYATLARI 
Egamberdiyev M.X. Rustamova L.Q. Murodova H.Z 
Namangan davlat Universiteti 
Email
: [e-mail]
Kirish.
Kapalaklar, tangachaqanotlilar 
(Lepidoptera)
– to’liq metamorfoz bilan 
rivojlangan hasharotlar turkumi. Mezazoy erasining boshlarida kelib chiqqan, asosiy 
oilalari paleogenning boshlarida shakllangan. Qazilma qoldiqlari, asosan, bo’r davridan 
ma’lum.
Kapalaklarning pardasimon qanotlari mayda tangachalar bilan qoplangan. 
Kapalaklar qanotining chiroyli rangda bo’lishi ana shu tangachalardagi pigmentga bog’liq. 
Og’iz organlari so’ruvchi xartumdan iborat. Xartum spiral shaklda boshining ostida 
taxlanib turadi. Bosh qismida bir juft murakkab ko’zlari va har xil shakldagi mo’ylovlari 

---

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
164 
bor. Qurtlarida uch juft ko’krak oyoqlaridan tashqari 3-5 juft soxta qorin oyoqlari ham 
bo’ladi. Soxta oyoqlar bo’g’imlarga bo’linmaganligi bilan ko’krakdagi haqiqiy yurish 
oyoqlaridan farq qiladi. Ko’pchilik kapalaklarning lichinkasi ochiq yashaydi, bir qancha 
turlari tuproqda va o’simlik to’qimalarida hayot kechiradi. Voyaga yetgan kapalaklar gul 
shirasini so’rib oziqlanadi. Bir qancha kapalaklarning og’iz organlari reduksiyaga 
uchragan, voyaga yetgan davrida oziqlanmaydi. Qurtlar o’simlik to’qimalari bilan 
oziqlanadi. Ular orasida mevali daraxtlar va ekinlarga ziyon keltiradigan turlari ko’p 
uchraydi. 
Kapalaklar sutkaning qaysi davrida faol hayot kechirishiga ko’ra kunduzgi va tungi 
kapalaklarga bo’linadi. Kunduzgi kapalaklar uchishi, oziqlanishi, ko’payishi sutkaning 
yorug’ davriga to’g’ri keladi. Kech kirishi bilan ular pana joy topib, yashirinib olishi bilan 
bir-biridan xarakterlanadi[1].