Наманган давлат университети чуст – Поп адирлари яйловларидан фойдаланиш ва ҳосилдорлигини ошириш учун

Krascheninnikovia ewersmanniana (Stschegl. ex Losinsk.) Grubov – эверсман терескени - шўрадошлар оиласига мансуб, бир уйли, ярим бута, бўйи 70 – 150 см. Тик ўсадиган сершох бўлиб, майда барглари ва поялари қалин жойлашган.



А В С
4 – расм. Терескен. А) Ўсимлик уруғи. Б) Бир йиллик ўсимлик С) Чуст адирларининг шимолий қисмида табиий ўсаётган терескен.

Барглари қалин этли, қисқа бандли, тухумсимон, чўзиқ, четлари текис, асоси юмалоқ, эни узунасидан уч баровар қисқа бўлиб пастки ва устки томони қалин туклар билан қопланган, узунлиги 35 мм, эни 17-18 мм. Барглари ва ёш новдалари қалин юлдузсимон тузилма ҳосил қилади. Чўл, ярим чўл, тоғ олди ҳудудларда майда қум ва шағал тошли тупроқларда тарқалган. Ўсимлик эуксерофит экологик гуруҳига мансуб бўлиб, 20 – 30 йил яшайди. Ўзбекистонда терескеннинг “Тўлқин” нави яратилган.

Бир уруғли, туклар билан қопланган, сариқ ёки оч жигарранг, диаметри 2 мм. 1000 дона уруғ массаси 4,5 – 5г. Уруғларнинг лаборатория шароитидаги унувчанлиги 65%, дала шароитидаги унувчанлиги эса кеч кузда, 0,5 см чуқурликга экилган вариантларда 16 – 17%. Уруғларнинг униб чиқиши учун оптимал ҳарорат 24 – 25^°С. Уруғлари унувчанлигини 2 йилгача сақлади. Март ойининг иккинчи декадасида униб чиқади. Икки йиллик ва ундан катта ўсимликлар вегетацияси март ойи ўрталарида бошланади.
Иккинчи йил бир туп ўсимликда 7 – 8 та тик вегетатив поялар ҳосил қилиб, улар асосида генератив поялар ўсиб чиқади. Биринчи йил охирида илдиз тизимининг умумий узунлиги 110 – 120 смни ташкил қилади. Иккинчи ва ундан кейинги йилларда 2,5 – 3 метр, ён илдизлар эса ҳам 2 – 3 метргача ўсиши аниқланди. Ўсимликни баҳор, ёз ва куз ойларида вегетацияси давом этди, бу 190 – 200 кунни ташкил қилди. Нисбатан илиқ бўлган қиш ойларида февраль ойи охирида икки ва ундан катта ёшдаги ўсимликлар ўсишни бошлагани аниқланди. Бир йиллик ўсимликлар яшил массасини ўртача ҳосилдорлиги 5 ц/га, иккинчи ва учинчи йилларда 10 – 17 ц/гани ва уруғлари 1,7 ц/гани ташкил қилади. Терескен ўсимлиги ҳам майда шохли ҳайвонлар томонидан яхши истеъмол қилинади. Ўсимлик новда ва баргларида 3,3-2,8% протеин, 9,8-2,5% оқсил, 0,8-4,8% ёғ, 22,7-57,6% клетчатка, 29,5-43,5% азотсиз экстрактив моддалар мавжуд. Ўсимлик 100 кг қуруқ пичанида 41-43 озуқа бирлиги бор.