Nadjapova nigina abdurasulovna

“

Zabānšenāsi 

va  zabān-e  fārsi”

  (1383)  asarida  biz  asosan  tabu  so‘zlar  haqida  ma‘lumotga  ega 

bo‘ldik chunki ushbu asarda evfemizmlar haqida deyarli to‘xtalib o‘tilmagan faqat 

qo‘rquv,  irim-sirim  hamda  diniy  tomonlama  aytilishi  ta’qiqlangan  so‘zlar  haqida 

ma’lumot  olishga  muvaffaq  bo‘ldik.  Fors  tili  tarixida 

“rūspi”

  “yengiltak”(o‘rta 

fors  t.-

rūspik,ruspēt

, so‘zma-so‘z: “oq yuzli”.  Bu so‘z evfemizm bo‘lib kelganida 

buning  aks  ma’nosini  ifodalaydi 

rusiyāh

  “qora  yuzli”  “sharmanda  bo‘lgan”  . 

Ammo  bu 

rūspi

  so‘zi  hozirda  arxaizmlar  qatoriga  kiritilib,  uning  o‘nida 

ma‘rufe

 

(taniqli)  va 

našme

(hordiq) so‘zlari qo‘llaniladi deb aytadi Parviz Xonlari.

42

 Uning 

ma’lumot  berishicha  Eronning  ba‘zi  qismlarida  “qo‘rqinchli”  narsalar 

yomonlik,baxtsizlik  olib  kelmasin  deb  “o‘z  nomi  bilan  atashmas  ekan.  Masalan, 

Tehronda kech tushganda asosan “jin” “shayton” so‘zlarini  ishlatmaslikka harakat 

qilishadi.  Uning  o‘rniga 

“az  mā  behtarān”

  (bizdan  yaxshilar).  Yana  ba’zi  bir 

viloyatlarida 

andarā  “shayton”  (tarj.  kiring!  ya’ni  “yaxshilik”

  qilish  uchun  uyga 

kirishga  taklif  qilmoq)  yoki 

unā  “ular”

  deb  aytilish  holatlari  ham  uchraydi.  Fors 

provinsiyasi  tomonlarida  kechqurunlari 

“ilon”

  so‘zini  ishlatishdan  qochib  uning 

o‘rniga 

band-e chāh

,  Kermonda esa 

čubgaz

 so‘zlari ishlatiladi