N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

O‘z.DST.596 1993 Texnik chigit. Texnikaviy shartlari
Chigit navi
Nuqsonli 
chigitning 
massaviy 
ulushi, % 
ko‘pi bilan
Chigitning 
sinfi
Namlik-
ning mas-
saviy ulu-
shi,% ko‘pi 
bilan (chega-
raviy)
Tukdorlikning  
massaviy ulushi, % 
(bazaviy)
O‘rta tola-
li nav
Uzun to-
lali nav
I
1,5
1
8,0
8,0
2,0–6,0
2
10,0
10,0
–
3
10,0
10,0
–
II
3,0
1
9,0
9,0
3,0–7,5
2
11,0
11,0
–
3
11,0
11,0
–
III
11,0
1
12,0
12,0
4,0–8,5
IV
33,0
1
13,0
13,0
4,5–9,0
9a-jadval
Chigit 
navi
Chigit kesimidagi mag‘izning rangi
I
G‘o‘zaning seleksion naviga qarab salgina yashil yoki boshqa rang 
aralashgan och krem rangli

---

29
II
G‘o‘zaning seleksion naviga qarab salgina boshqa ranglar aralashgan 
krem rangli 
III
Turlicha och ranglar aralashgan kulrang-krem rangdan och sariq 
ranggacha
IV
Sariq rangdan och jigarranggacha
Zig‘ir (Linum) – zig‘irsimonlar oilasiga mansub bo‘lgan bir 
yillik o‘simlik. Zig‘ir tola va moy olish uchun ekiladi. Meva-
si besh uyali, dumaloq ko‘sakcha. Chanoq uyachalarida bittadan 
o‘ntagacha tuxumsimon shakldagi, silliq, yaltiroq urug‘lar joy-
lashgan bo‘ladi. Po‘stlog‘idan tola olinadi (9-rasm).
9-rasm. Zig‘ir o‘simligi:  
1 – gullagan o‘simlikni umumiy ko‘rinishi; 2 – guli;  
3 – mevasi-quticha; 4 – urug‘i
Zig‘ir urug‘ining 82,99% ini mag‘zi va 17,01% ini po‘chog‘i 
tashkil etadi.
Zig‘ir yog‘idan tez quriydigan olif tayyorlanadi. Zig‘ir yog‘ining 
tez qurishi triatsilglitserollari tarkibida linol kislotasi miqdorining 

---

30
yuqoriligi bilan asoslanadi. Zig‘ir yog‘idan yog‘li laklar, linole-
um ham tayyorlanadi. Zig‘ir urug‘lari shroti chorva uchun yuqori 
konsentratsiyali oqsilli ozuqa hisoblanadi. 
Zig‘ir urug‘lari yog‘ zavodlarida mag‘izga qattiq yopishgan 
urug‘ qobig‘ini ajratmasdan qayta ishlanadi. Zig‘ir urug‘ining 
kimyoviy tarkibi quyidagi jadvalda keltirilgan.
10-jadval