N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

Qovun urug‘lari. Qovun (Cucumis mela) – Qovoqdoshlar oila-
siga mansub bir yillik o‘simlik. Madaniy navlarning mevalari ju-
da turli-tuman shaklda. Qovun mevalari sanoatda sharbat, mu-
rabbo, pure va sharob ishlab chiqarishda qo‘llaniladi. Qovun 
mevalarining qayta ishlash chiqindisi qovun urug‘lari hisoblana-
di. Urug‘lar meva massasining 0,6–2,0% ini tashkil qiladi. Ular 
cho‘zinchoq ellipssimon, uzunligi 0,92–1,60 sm, kengligi 0,41–
0,69 sm, sariq yoki kremsimon rangli. Tuzilishi qovoq urug‘lari 
tuzilishiga o‘xshaydi. Urug‘ qobig‘i va mag‘iz massalari taxmi-
nan bir xil. 
Urug‘larning kimyoviy tarkibi (quruq moddalarga % hisobi-
da): suv 6,0–6,2%; lipidlar 25,0–26,5%; oqsil (Nx6,25) 22,5–
25,5%; kraxmal va eruvchan qandlar 10,0–11,0%; pentozan-
lar 8,0 gacha, kletchatka 20,0–21,4%; kullar 2,5–3,0%. Urug‘i 
mag‘zida 50% gacha moy; qobig‘ida 0,5–0,6% gacha moy bor. 
Qovun urug‘ining moyi och sariq rangda bo‘lib asosan ozuqaviy 
maqsadlar uchun ishlatiladi. 
Atirgul moyi. O‘zbekiston atirgul moyini yetishtirish bo‘yicha 
Turkiya, Bolgariya va Saudiya Arabistonidan keyin to‘rtinchi 
o‘rinni egallab turadi.
1 kg atirgul moyi olish uchun o‘rtacha 3 tonna yaproqni qay-
ta ishlash zarur. Hozirgi kunda 1 gramm atirgul moyi 80 AQSH 
dollarida baholanmoqda.