Pistadoshlar

Pistadoshlar

Farg’ona davlat unversiteti Zootexniya fakulteti Dorivor o’simliklarni yetishtirish va qayta ishlash 2-kurs 19.68-guruh talabasi Miraliyev Tohirjonning Dorivor o'simliklar florasi va sistematikasi fanidan tayyorlagan slayd taqdimoti

Mavzu: Pistadoshlar(Anacardiaceae)oilasi turkumlari turlarini nomenklaturasini taxlili va o’rganish qoidalari

Pistadoshlar (Anacardiaceae) — ikki pallalilar sinfiga mansub daraxt va butalardan iborat oʻsimliklar oilasi. 60 turkumi, 500 ga yaqin turi bor. Asosan, tropik va subtropik hududlardatarqalgan. Oʻzbekistonda 4 turkumi uchraydi. Shundan 2 tasi (pista va totim) yovvoyi hodda oʻsadi; 2 tasi (Cotinus toxicodendron) ekiladi. Gullari toʻgʻri, bir yoki ikki jinsli, gul-qoʻrgʻoni murakkab (baʼzan oddiy), kosacha va gultojibarglari 3 yoki 5 ta, changchilari 6 yoki 10 ta. Barglari oddiy yoki murakkab, qaramaqarshi yoki ketma-ket joylashgan. Mevasi — pista yoki yongʻoqcha.

Pista (Pistacia), xandon pista — pistadoshlar oilasiga mansub buta yoki daraxtlar turkumi, yongʻoqmevali daraxt. 300 yilgacha yashaydi. 20 dan ortiq turi bor. Janubiy Yevropa, Gʻarbiy, Oʻrta va Sharqiy Osiyoda, Shimoliy, Sharqiy Afrika va Markaziy Amerikada oʻsadi. Oʻrta Osiyoda yovvoyi hodda oʻsadigan chin P. (P. vera) va toʻmtoq bargli P. (P. mutica) turlari bor. Boʻyi 2,5–10 m, shox-shabbasi tarqoq, 10–12 m kenglikda. P. ikki uyli oʻsimlik, —40° sovuqqa chidaydi. Apr.—may boshlarida dastlab erkak, soʻngra urgʻochi daraxtlari gullaydi, guli murakkab roʻvaksimon toʻpguldan iborat, shamol yordamida changalanadi. Mevasi bir urugʻli danak (pista). Pistasi avg .— sentabr pishadi. Qobigʻi yupqa, qattiq, yetilganda baʼzan uchidan yoriladi.

Magʻzi yashil, mazali, tarkibida 63% gacha moy, 22% oqsil, 7% gacha uglevodlar, V guruhi vitaminlari, A provitamini bor. Asosan, qovurilgan holda yeyiladi, qandolatchilikda ishlatiladi.

LTotim (Rhus) — pistadoshlar oilasiga mansub doim yashil oʻsimliklar turkumi. Bir yoki ikki uyli; daraxt, butalardan, baʼzan, daraxtsimon lianalardan iborat. Boʻyi 0,5–12 m (baʼzan 20 m gacha). Barglari ketma-ket joylashgan. Gullari mayda, toʻpgullarga yigʻilgan. Mevasi kichik danakcha. 60 (baʼzi maʼlumotlarga koʻra, 250) turi maʼlum. Iyun—iyulda gullab, sent.okt.da meva tugadi. Asosan, Shimoliy Amerika, Sharqiy Osiyo, Afrika va Janubiy Yevropada tarqalgan. Oshlovchi T. Qrim, Kavkaz, Pomir, Olay va boshqa togʻlarda oʻsadi. Bargida 13—25% oshlovchi modda — tannid bor.

T. Boʻyoq va dorivor moddalarga boy. Oʻsimlikning mum va lok beradigan, zaharli, manzarali va boshqa turlari bor. Barglari, ildizlari, poʻstlogʻi, yosh novdalari va mevalari boʻz, teri, jun va ipakni boʻyash uchun ishlatiladi. Oʻzbekistonda 1 yovvoyi va 3 ta madaniy turi bor.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: - Маҳмудов В. «ДОРИВОР ЎСИМЛИКЛАР ФЛОРАСИ ВА СИСТЕМАТИКАСИ» - internet saytlari

http://fayllar.org