N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

1.2.2. Ta’lim mazmunini tanlash tamoyillari va me’yoriari
Pedagogika nazariyasida ta ’lim mazmunini shakllantirishning asosiy 
tamoyillari V.V. Kraevskiy tom onidan ishlab chiqilgan. Ular quyidagilardir:
1. 
T a ’lim mazmunining jam iyat, fa n , madaniyat va shaxs muvofiqligi
tamoyili.
Bu tamoyil ta ’lim mazmuniga zarur b o ‘lgan bilim, malaka va 
ko‘nikm alam i, shuningdek, jamiyat, madaniyat va shaxs imkoniyatlari 
rivojlanishining zamonaviy darajasini aks ettiruvchi bilimlami kiritishni 
ko‘zda tutadi.
2. 
CTqitishning mazmun protsessual jihatlarining yagonaligi tamoyili.
Bu
12

---

tamoyil o ‘quv jarayonining konkret xususiyatlari, uning tamoyillari, ulam i 
amalga oshirish texnologiyalari va o ‘zlashtirish darajasi birligini aks ettiradi.
3. 
Turli sathlardagi ta ’lim mazmuni tuzilmasining yagonaligi tamoyili.
Buni shakllantirish nazariy tasaw ur, o ‘quv fanlari, o ‘quv materiallari, 
ta ’lim oluvchining shaxsi kabi qismlaming muvofiqlashtirilishini taqozo 
qiladi.
4. 
Та ’lim mazmunini insonparvarlashtirish tamoyili.
Bu tamoyil shaxsning 
umuminsoniy madaniyati, uning m a’naviy ehtiyoji va qobiliyatlarining faol 
ijodiy va amaliy o ‘zlashtirilishiga shart-sharoit yaratishni taqozo qiladi.
5. 
Та ’lim mazmunining asoslanganligi tamoyili.
Bu gum anitar va tabiiy- 
ilmiy bilimlami integratsiyalash, uzviylik va fanlararo aloqalami o ‘matishni 
talab qiladi.
6. 
T a ’lim m azm uni asosiy komponentlarining shaxs ichki (tayanch)
madaniyati tuzilmasiga muvofiqligi tamoyili.
Z a m o n a v iy p e d a g o g ik a fa n i t a ’lim m a z m u n in in g q u y id a g i 
kom ponentlarini belgilaydi:
• 
shaxsning kognitiv tajribasi;
• 
amaliy faoliyat tajribasi;
• ijod tajribasi;
• shaxs munosabatlari tajribasi.
Shaxsning kognitiv tajribasi. Bu kom ponent tabiat, jamiyat, tafakkur, 
texnika, faoliyat usullari to ‘g‘risidagi bilimlar tizimini o ‘z ichiga oladi. Bu 
asosiy kom ponent hisoblanadi. Chunki shaxs shakllanishining asosini 
bilim
tashkil etadi. Bilimlar borliqni, tabiat, jamiyat, tafakkuming rivojlanishi 
qonunlarini bilish natijasi sifatida belgilanadi. Bilimlaming asosiy funksiyalari 
dunyoning um um iy m anzarasini yaratish, bilim va amaliy faoliyatni 
ta ’minlash, yagona ilmiy dunyoqarashni yaratishdan iboratdir.
T a’lim m azm unining amaliy komponenti malaka va ko‘nikmalami 
shakllantirishni o ‘z ichiga oladi. Tashqi yoki amaliy, ichki yoki intellektual 
malaka va ko‘nikmalar mavjud.
Malaka va ko‘nikmalar barcha o ‘quv fanlari uchun umumiy boriishi 
mumkin. U har bir o ‘quv fani uchun o ‘ziga xos va xarakterli bo ‘ladi. Malaka 
va ko‘nikmalar muayyan faoliyat turining asosini tashkil etadi. Faoliyatning 
esa bilish, m ehnat, badiiy, ijtim oiy, qadriyatlarga y o ‘naltirilgan va 
kommunikativ turlarini qayd qilish mumkin.
Ijodiy faoliyat tajribasi. U yangi m uam m olam i hal qilish va voqelikni 
ijodiy qayta yaratishga tavyor bo ‘lishda namoyon bo‘ladi.
Shaxs munosabatlari tajribasi. Bu asoslash (motivatsiya) — baholash, 
hissiylik, irodalilik munosabatlar tizimidan iboratdir. Bu tajriba dunyoga, 
voqelikka, odamlarga baho berish mimosabatida namoyon bo‘ladi.
Xotima. 
M utaxassis shaxsi rivojianishining asosiy vositalaridan biri va