N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

11.3. Elektr energiyasi to‘satdan o‘chgan holda 
 
energiya bilan ta’minlash
Qurilmalarni elektr tarmog‘ida kuchlanishning yo‘qolishidan 
himoyalash uchun ma’lum vaqt ichida tizimning ishga yaroqligini 
saqlab turadigan qurilmalardan foydalaniladi. Bu vaqt ichida 
foydalanuvchi o‘z ish faoliyatini tugatib, natijalarni kompyuter 
xotira siga saqlab qo‘yishga va kompyuterni o‘chirishga ulguradi. 
Bunday qurilmalarning ikki turi mavjud: zaxirali ta’minot manbayi 
(Standby Power Supply – SPS) va uzluksiz ta’minot manbayi 
(Uninterruptible Power Supply – UPS). Tarmoq buferi qurilmalari 
orasida imkoniyatlari yaxshisi UPS bloklaridir, chunki ular kom-
11.4-rasm. 
Tarmoq filtri.

---

182
pyuterning ishlashini buzilish vaziyatlarida ta’minlabgina qolmay, 
balki kuchlanishni barqarorlashtiradi va ularni xalallardan tozalaydi.
Zaxirali ta’minot manbayi
(SPS). 
Bu ta’minot manbayi
 
faqat 
tarmoq kuchlanishi yo‘qolganda yoki juda ham pasayganda ishga 
tushadi. Bu vaziyatda moslangan datchik ishga tushib, SPS blokida 
o‘rnatilgan doimiy kuchlanishni o‘zgaruvchan kuchlanishga o‘zgartir-
gichga akkumulatorli batareya ulanadi. Qurilmaning chiqi shiga 
beriladigan tarmog‘ kuchlanishining o‘rniga o‘zgaruvchan kuchla-
nish ishlab chiqarila boshlaydi.
SPS ning ba’zi bir modellarida zaxirali elektr ta’minotiga o‘tish 
juda tez amalga oshmaydi. Bu vaziyatda kompyuter o‘chishi yoki 
qayta yuklanishi mumkin. Yuqori sifatli SPSlarda ferrorezonansli 
stabilizatorlar o‘rnatiladi. Bu deyarli katta qurilma bo‘lib, bir 
sxemadan ikkinchisiga o‘tayotganda kompyuterni elektr toki bilan 
ta’minlash uchun foydalaniladigan bir qancha miqdorda elektr 
energiyani zaxiralash imkonini beradi.
Ko‘rib o‘tilgan bloklarga filtr-stabilizatorlar o‘rnatilishi mum-
kin, ammo narxi arzon modellarda o‘rnatilmaydi va kuchlanish 
odatdagi vaziyatda kompyuterga hech qanday filtrlashsiz, bevo sita 
elektr tarmog‘idan uzatiladi. Ferrorezonansli stabilizator o‘rnatilgan 
SPSlarda chiqish kuchlanishi o‘zgarmas bo‘ladi, boshqa qurilmalarga 
ishonchli bo‘lishi uchun qo‘shimcha filtr-stabilizatorlar o‘rnatilishi 
kerak.