N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Tovush platasi va akustik tizimlar. 
Har qanday multimediyali 
kompyuterda tovush platasi va tashqi akustik tizimlar bo‘lishi shart. 
Windows da tovush platasi uchun API DirectX qo‘llanmasi bo‘lishi 
zarur. PCI – Express interfeysli tovush platasini tanlash tavsiya etiladi. 
ShK uchun turli kichik va ko‘zga tashlanmaydiganidan to yuqori 
sifatli ovoz chiqarib beruvchilariga qadar akustik tizimlar uchraydi. 
Bir qator tizimlar o‘z ichiga quyi chastotali kuchay tirgich va Dolby 
5.1/6.1/7/1 hajmli tovush standartli apparatli qo‘llanmalarni oladi.
Yordamchi komponentlar. 
Tizimni to‘liq yig‘ib bo‘lish uchun 
yordamchi komponentlar, uncha katta bo‘lmagan detallar kerak 
bo‘ladi. Ular kompyuterning to‘liq jihozlanib bo‘lishiga yordam 
beradi.
Issiqlikni qaytaruvchi elementlar (IQE)
. Zamonaviy pro-
tsessor larning ko‘pchiligi o‘zidan katta issiqlik ajratadi. Bu issiqlik 
bartaraf etilishi kerak, aks holda kompyuterning bir maromda ishlay 
olmasligi yoki to‘xtab qolishi yuz berishi mumkin. IKE larning ikki 
turi mavjud: passiv (PIQE) va aktiv (AIQE).
Passiv issiqlikni qaytaruvchi elementlar
(PIqE)
– bu 
protsessorga ulanuvchi yoki yopishtiriluvchi (o‘rnatiluvchi) metall 
(odatda, aluminiy) bo‘laklaridir. Ular protsessor elementlaridan 
chiqa yotgan issiqlikni tarqatishga yordam berib, radiator vazifasini 
o‘taydi. PIQE sinmaydi. Ba’zan PIQE va protsessor o‘rtasidagi havo 
almashinishini yaxshilash uchun issiqlik o‘tkazuvchi surma yorda-
mida havo tirqishlarini bartaraf etish kerak. Bu issiqlikni maksimal 
darajada qaytarish imkonini beradi.
Aktiv issiqlikni qaytaruvchi elementlar (AIQE)
 
– bu venti-
latorlardir. Ular PIQEga nisbatan sifatliroq sovitishni ta’minlay-
di, biroq qo‘shimcha elektr energiyasini talab etadi va yuqori 

---

175
ishonch lilikka ega emas. Ventilatorlarda ko‘pincha arzon mexa-
nizmlardan foydalaniladi, shuning uchun ham ular tez buzi ladi, bu 
esa protsessorning tez qizib ketishiga va tizimning ishdan chiqishiga 
olib keladi.
Ta’minot blokidagi va protsessordagi ventilatorlar ko‘p hollar da 
yuqori tezlikdagi tizimlarda yetarli darajadagi sovitishni ta’minlab 
bera olmaydi. Hech bo‘lmasa bitta qo‘shimcha ventilator bilan 
jihozlan gan tizimli bloklarni olish tavsiya etiladi. Odatda, u blokning 
old qismiga joylashtirilgan bo‘lib, tashqaridan havoni tortib oladi 
va uni tizimli plataga yo‘naltiradi. Ayrimlarida diskli jamlagichlar 
bo‘limining yonida yana bitta ventilator joylashgan bo‘lib, u ham 
sovitish uchun mo‘ljallangan.