N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

8.3. Tarmoq adapteri va uning tavsiflari
Tarmoq faoliyati uchun apparat va dasturiy komponentlar talab 
qilinadi. Ma’lumotlarni uzatish protokoli tanlangandan so‘ng, unga 
munosib apparat ta’minoti, ya’ni tarmoq adapteri, konsentrator va 
burib qo‘yuvchilar tanlanishi kerak.
Tarmoq adapteri (tarmoq kartasi)
 
lokal tarmoqqa birlashtirilgan 
kompyuterlar orasida axborot almashinuvini ta’minlash uchun mo‘l-
jallangan. Tarmoq adapteri yoki tarmoq kartasi
 
kompyuterning tizimli 
plata (main board) razyomiga o‘rnatiladigan kengaytirish platasidir. 
Shuningdek, notebuk (notebook) uchun mo‘ljallangan PCMCIA 
standartining tarmoq adapterlari mavjuddir. Ular notebuk g‘ilofidagi 
maxsus razyomlarga o‘rnatiladi. Kompyuterning tizimli platasi ichiga 
joylashtirilgan tarmoq adapterlari biror-bir lokal shina orqali ulanadi. 
Bundan tashqari kompyuterning USB (Universal Serial Bus) portiga 
ulanadigan Ethernet tarmoq adapterlari mavjud.
Tarmoq adapteri PCI va ISA uchun tizimli shina kengaytirish 
slotlari hamda tarmoq kabeli bilan ulash uchun mo‘ljallangan razyomli 
bosma plata ko‘rinishida bo‘ladi.
Tarmoq adapteri quyidagi vazifalarni bajaradi:
–
uzatish va qabul qilish vaqtida signallarni kodlash va dekodlash;
– qabul qilish paketida o‘zining tarmoq manzilini identifikatsiya-
lash;
–
ma’lumotlarni parallel koddan ketma-ket kodga o‘zgartirish va 
aksini bajarish;

---

131
–
o‘zining ichki registrlarida ma’lumotlarni buferlash;
–
ziddiyatli vaziyatlarni aniqlash va ajratilgan muhitdan foy-
dalanish algoritmini amalga oshirish;
–
nazorat yig‘indisini hisoblash;
– almashuv protokollariga rioya qilish .
Tarmoq adapterlari tarmoq turida foydalanishiga (simli va simsiz) 
va ishlash tezligiga qarab farqlanadi. Tarmoq adapterlari ko‘rinishi va 
tuzilishiga qarab, ichki va tashqi bo‘ladi (8.5-rasm).
Hozirgi vaqtda tarmoqning jismoniy pog‘onasidagi ma’lumot-
larni almashish texnologiyasi Ethernet deb ataladi. Tarmoq kabelini 
ulash uchun mo‘ljallangan, tizimli yoki tarmoq platasida joylashgan 
razyom ham xuddi shunday ataladi. Bu razyom telefon razyomiga 
o‘xshaydi, faqat biroz keng va 8 ta kontaktga ega.
Ko‘pchilik zamonaviy tizimli platalar o‘z yuzasiga joylashtiril gan 
(integrallashtirilgan) 100 yoki 1000 Mbit/s ga tezlik bilan ishlaydigan 
tarmoq adapterlari bilan jihozlangan.
Tarmoq adapterlari quyidagi ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi: