N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Yarim dupleksli ish tartibi
da tarmoq adapteri bitta operatsiyada 
axborotni faqat uzatadi yoki faqat qabul qiladi.
To‘liq dupleksli ish tartibi
da tarmoq adapteri bir vaqtning o‘zida 
ma’lumotlarni ham uzatadi, ham qabul qiladi. Agar konsentrator 
o‘rniga burib qo‘yuvchidan foydalanilsa,
to‘liq dupleksli ish tartibida 
ma’lumotlarni uzatish tezligi sezilarli darajada oshadi.

---

133
Tarmoq adapterlarining 
razyomlari.
Odatda, Ethernet 
adap terlari 
kattalashtirilgan 
te lefon razyomiga o‘xshagan 
RJ-45 (bunday razyom 
10BASE – T yoki Fast 
Ethernet da qo‘l 
laniladigan 
o‘ral gan juft lik kabeliga ula-
na 
di) rusumli razyomlarga 
ega. Bundan tashqari, tarmoq 
adapteri BNC (Thinnet uchun 
koaksial kabel-ingichka Ethernet) yoki D – o‘xshagan 15 kontaktli 
DB15 (Thicknet uchun koaksial kabel – yo‘g‘on Ethernet) razyom 
orqali ulanadi. Ayrim tarmoq adapterlari razyomlarning ikkita yoki 
hatto uchta turiga ulanishi mumkin. Bunday tarmoq adapterlari 
kombinatsiyalangan deb ataladi. Token Ring tarmog‘i adapterlari 9 
kontaktli DB9 yoki RJ – 45 razyomlariga ega bo‘lishi ham mumkin.
8.6-rasmda Ethernetning ikkita tarmoq adapterida uchta razyomi 
ko‘rsatilgan: RJ-45 (yuqoridagi), DB-15 (pastda chap tarafda) va 
BNC (pastda o‘ng tarafda).
8.4. Tarmoq adapterini o‘rnatish
Kompyuterning PCI shinasiga ulanadigan «ichki» tarmoq adap-
terini o‘rnatish uchun quyida keltirilgan harakatlar ketma-ketligini 
bajarish kerak.
1. Kompyuterni elektr ta’minotidan o‘chirish.
2. Tizimli blokning yon tomondan mahkamlab turgan vintlarni 
bo‘shatib, kompyuter g‘ilofining qopqog‘ini ochish.
3. Tarmoq adapterini o‘rnatish kerak bo‘lgan bo‘sh slot tanlandi. 
Agar bir xil bo‘lgan slotlarning bir nechtasi bo‘sh bo‘lsa, ulardan 
o‘rnatish uchun qulay bo‘lgani tanlandi. Slotning qaysi biri tarmoq 
adapterining siz tanlagan modeliga mos kelishini aniqlang (8.7-rasm). 
Bunday qurilmalarning hammasining platasidagi kontakt qismida 
maxsus o‘yilgan joy yoki «kalit» mavjuddir. Bu birinchidan, quril
-
RJ-45 razyomi
Koaksial kabel 
uchun BNS razyomi
DB-15 razyomi
8.6-rasm.