N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Ethernet razyomlari.

---

134
mani portga ishonchli mahkam-
lash imkonini beradi, ikkinchi-
dan, uni noto‘g‘ri o‘rnatishdan 
himoya laydi.
4. Agar tashqi qurilmalar ning 
muloqat paneli o‘rnatila 
digan, 
tizimli blokning orqa tarafida 
joy lashgan tirqish yop qich bilan 
yopilgan bo‘lsa, u holda uni olib tashlash kerak. Yopqichlar ikki xil 
turda bo‘ladi: yechiladigan – ular vint lar bilan mahkamlangan bo‘lib, 
o‘z shakli bilan tizimli blok ning orqa tarafidan, yon ko‘rinishini tak
-
rorlaydi va o‘yilgan, ya’ni kom pyuterning g‘ilofini tayyorlanayotgan 
vaqtda maxsus moslama bilan bosib kiri tilgan. Yechiladigan yop-
qichning
vintlari bo‘shatiladi. O‘yilgan yop qichni ehtiyotkorlik bilan 
otvertka
yordamida qayirib, tizimli plataga zarar yetkazmagan holda 
sindirib olish kerak. Tarmoq adapterini tizimli plataning mos keladi
-
gan razyomiga qo‘yib ko‘rib, g‘ilofning orqa tarafidagi qaysi tirqish
-
ning kerakligini aniqlagandan so‘ng, shu yopqichni olib tashlang.
5. Adapterni razyom ustiga ehtiyotkorlik bilan qo‘ying. Diqqat 
bilan platani o‘rnatish jarayonida xatolik yuz bermasligini, tar-
moq adapteri ning kontaktlari mos kelgan slotning kontaktlariga 
zich joylash tirilishni kuza ting. 
O‘rnatish jarayonini boshlash-
dan oldin kompyuterning ti-
zimli blokini yon tomonga 
yot qizish tavsiya etiladi, plata 
o‘rna 
tilayotganda uni yuqori-
dan bosish qulaydir (8.8-rasm). 
Platani slotga joy lashtirib, mus-
tah 
kamlanadigan vintlar bilan 
mah kamlang.
8.7-rasm. 
Kompyuterning tizimli 
platasidagi slotlarning joylashuvi.
ISA
PCI AGP
8.8-rasm. 
Tarmoq adapterini tizmli 
platadagi razyomga o‘rnatish.

---

135
6. Tizimli blokning qopqog‘i yopiladi va vintlar bilan mah-
kamlanadi.
7. Kompyuterning elektr ta’minoti yoqiladi.
Agar USB tarmoq adapteridan foydalanilayotgan bo‘lsa, uni 
mos ravishda kompyuterning tizimli bloki orqa tarafida joylashgan 
portga maxsus kabel yordamida ulanadi. Adapterga o‘z navbatida 
10BaseT/100BaseT tarmoq kabeli ulanadi. Bu harakatlar bajarilib 
bo‘lgandan so‘ng, drayverlarni o‘rnatish kerak. Integrallangan, 
ya’ni tizimli plata ichiga joylashtirilgan tarmoq adapteri sozlashni 
va o‘rnatishni talab etmaydi. Ularni ishga tayyorlash uchun tizimli 
plataning dasturiy ta’minoti majmuasida bo‘ladigan mos bo‘lgan 
drayverlarni o‘rnatish kifoyadir. Plug and Play BIOS texnologiyasini 
qo‘llaydigan Windows 2000/XP operatsion tizimidan foydalanilsa, 
kompyuter va operatsion tizimning o‘zi tarmoq adapterining hamma 
kerakli ko‘rsatkichlari sozlandi.
Plug and Play texnologiyasini qo‘llamaydigan operatsion tizimda 
yoki Windows NT operatsion tizimida adapter o‘rnatilsa, adapter 
bilan birga dasturiy ta’minot majmuasi yoki tizimni apparatli 
konfiguratsiyalash uchun talab qilinadigan ma’lumotlarni qo‘lda 
kiritish haqidagi ma’lumotning borligiga ishonch hosil qilish kerak. 
Plug and Play adapterini o‘rnatish faqat shu standartni qo‘llaydigan 
tizimda amalga oshirilish mumkin.
USB va PC Card/CardBus tarmoq adapterlari ulanishi bilan avto-
matik tarzda aniqlanadi va o‘rnatiladi.
Eski turdagi adapterlardan yangi operatsion tizimda foydalanilsa, 
masalan, Windows XP da, albatta, talab qilingan drayverni adapterni 
ishlab chiqaruvchining saytidan yuklash kerak bo‘ladi. Agar hatto 
drayver o‘rnatilgan bo‘lsa ham, uning oxirgi versiyasini yuklashga 
erinmang, chunki u adapterning o‘rnatilishi va sozlanishi bilan bog‘liq 
bo‘lgan muammolarning yuzaga kelishining oldini oladi. Windows 
Vista tizimi tarmoq adapterlarining juda katta kutubxonasiga ega, 
ammo unda eskirgan platalarni qo‘llash kamdan-kam topiladi. U hol-
da Windows XP tizimi uchun yaratilgan drayverlardan foydalanish 
mumkin.

---

136