N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

 
tamoyillari
Birgalikda foydalanish deganda, har bir kompyuter o‘z resurslarini 
boshqa kompyuterga (bitta yoki bir nechta) taqdim qilishi, ammo bunda 
u resurslarni o‘zi boshqarishi tushuniladi. Shunday qilib, printerni 
boshqarishni turli kompyuterlar orasida burib qo‘yuvchi qurilma 
tarmoq qurilmasi bo‘la olmaydi. Aynan burib qo‘yuvchi qurilma 
bosmaga chiqarish topshirig‘iga ishlov beradi va kompyuterlardan 
hech biri, qachon boshqa kompyuter bosmaga chiqarish kerakligini 
bilmaydi. Bundan tashqari, bosmaga chiqarish topshirig‘i bir-biri 
bilan kesishmaydi.
Tarmoqda birgalikda foydalanilayotgan printerni masofaviy 
kompyuterdan boshqarish mumkin, u esa o‘z navbatida turli kom-
pyuterlardan bosmaga chiqarish topshirig‘ini serverning qattiq 
diskida saqlab, qabul qilishi mumkin. Foydalanuvchilar topshiriqni 
bajarish tartibini o‘zgartirishlari, ularni ushlab turishlari yoki bekor 
qilishlari mumkin. Qurilmalardan foydalanish parol yordamida 
cheklanadi, ammo buni burib qo‘yuvchidan foydalanganda amalga 
oshirib bo‘lmaydi.
Asosan tarmoq bo‘yicha har qanday saqlash yoki kiritish-chiqarish 
qurilmasidan foydalanishni taqdim qilish mumkin, ammo ko‘pincha 
foydalanish quyidagi qurilmalarga beriladi:
–
printerlar;
–
diskli jamlagichlar;
– optik jamlagichlar (CD/DVD – ROM, CD – R, CD – RW va 
boshqa);
–
modemlar;
–
fakslar;

---

128
–
zaxiraga nusxalovchi tasmali qurilmalar;
– skanerlar.
Tarmoq qurishning umumiy tamoyillarini ko‘rib chiqamiz.
8.3-rasmda kompyuterning tashqi qurilmalar bilan o‘zaro aloqasini 
ko‘rsatuvchi tashkiliy sxemasi keltirilgan.
Axborot almashuvi apparat va dasturiy vositalarning barchasi, 
interfeysli karta, TQ drayveri va TQ kontrolleri bilan amalga oshiriladi.
Resurslardan birgalikda foydalanish vaqtidagi almashuv tartibi 
quyidagicha:
–
ilova operatsion tizimga (OT) ma’lumotlarni kiritish-chiqarish 
operatsiyalarini bajarish uchun so‘rov (so‘rovda TXQdagi 
ma’lumotlar manzili, TQ identifikatori va kiritish-chiqarish 
operatsiyasining turi) bilan murojaat qiladi;
–
OT olingan so‘rov bo‘yicha mos bo‘lgan TQning drayverini 
ishga tushiradi;
–
TQ drayveri «belgini bosmaga chiqarish», «keyingi qatorga 
o‘tkazish», «karetkani qaytarish» kabi buyruqlarga tayangan 
8.3-rasm.