N husanov m. Husanova r. Xo‘jaqulova

16-topshiriq. Atama leksikasini hozirgi o‘zbek tilida qanday ma’nolarda qo‘llanilishiga e’tibor qarating:

1. 
   Nom: Tilimizda 24000 dan ortiq atamalar – joy nomlari, kishi ismlari mavjud.
   
2. 
   Termin: Turli sohalar bo‘yicha atamalar lug‘ati tuzildi.
   

17-topshiriq: Hozirgi o‘zbek tilida qo‘llaniluvchi oylarning ma’nosini va kelib chiqishini yodda tuting
Yanvar (lotincha- yanvarus) – Rim afsonasidagi xudo YANUS nomidan
Fevral (lotincha - febriarus) – “Tozalanish oyi”
Mart (lotincha- martus) – Yunonistonda urush xudosi MARS nomida
Aprel (lotincha- aprilus) - “Quyosh bilan isitiladigan”
May (lotincha- mayus) – Yunonistonda MAYYA nomiga qo‘yilgan
Iyun (lotincha-iyunus) – Mifologik ilohi YUNONA nomidan
Iyul (lotincha-iyulius) – Rim qiroli YULIY nomidan
Avgust (lotincha-avgustus) – Rim qiroli AVGUST nomidan
Sentabr (lotincha-septembre) – “Yettinchi” Rimda yil martdan boshlanadi va 10 oy bo‘lgan
Oktabr (lotincha-oktobre) – “Sakkizinchi”
Noyabr (lotincha-novembre) – “To‘qqizinchi”
Dekabr (lotincha-decembre) – O‘ninchi”
Kalendar (lotincha- kalendarium) – Oyning birinchi kuni: yil davomida oy kunini hisoblash tizimi (kecha – kunduz: oy fazasi)
3-mavzu: IQTISODIYOT LEKSIKASINING
SHAKLLANISHI VA BOYISHI
1-topshiriq. Matndagi iqtisodiy so‘zlarni aniqlang va undagi iqtisodiy so‘zlarni ma’nosini tushuntiring, matnda qo‘llanilgan ammo hozirda arxaizmga aylangan iqtisodiy so‘zlarni aniqlang.
TIJORAT AHLI ZIKRIDA
Tujjori sayohatshior aqolim va buldon holidin xabardor, ajoyibdin afsonaguzor va g‘aroyibdin nodiraguftor.
Jibol toshi va dasht qumig‘a noqa surgan, bihor amvoji talotumudin naf’ va zarar ko‘rgan. Halol ro‘zi kasbiga masofatlar qat’ etgan, jamiyati zohir tilabu botin parishonlig‘lari anga etgan.
Biri yuz bo‘lurdin boshida ming savdo, bo‘zi katon bo‘lurdin ko‘nglida necha tamanno. Mundoq kishining maqsudi tamom asig‘ bo‘lmasa va bu asig‘ husuli uchun ranji qattig‘ bo‘lmasa, savdo uchun tengizga kema surmasa, dur uchun nahang komig‘a qadam o‘rmasa, mol va diramni azamatig‘a sabab qilmasa, xadam va hashamni hashatig‘a jihat bilmasa, nafis ajnosni ayab chopon kiymasa, laziz ag‘ziyani isirkab quruq non emasa, ranji maosh suhulati bo‘lsa bo‘lmasa va sudi ko‘ngul farog‘ati uchun bo‘lsa, safardin azizlar suhbatig‘a yetmak murodi bo‘lsa va rioyatidin nomurodlari ishi kushodi bo‘lsa shar’iy zakot bo‘ynida qolmasa, fuqaro haqin o‘z bo‘ynig‘a olmasa, yo‘qki, molin aziz asrab, o‘zini xor etgay va o‘z molin tamg‘odin o‘g‘urlab o‘ziga mazallat etgay, yo vorissipor uchun yig‘ing‘ay, yo hodisa qo‘zg‘ar uchun qozg‘ong‘ay. Mundoq kishi xoja emas, muzdurur va o‘z razillig‘idin hamisha ranjurdur.
Bayt:
Mundoq kishida yo‘q xirad va hushdin nishon,
Bilgil gado agarchi erur Xojai Jahon.
(Alisher Navoiy, 9 jild, Mahbub ul-qulub 471-472 betlar)