N husanov m. Husanova r. Xo‘jaqulova

5-topshiriq: Ajratib yoziladigan 20 ta iqtisodiy so‘zni toping.
6-topshiriq: Bir xil, sarf qil, sotib ol, hamma vaqt, tekindan tekin, olti yuz, tarjimayi hol kabi so‘zlarning ajratib yozilishini izohlang va har biriga bittadan gap tuzing.
7-topshiriq: Chiziqcha bilan yoziladigan so‘zlarga e’tiborni qarating
Mehr-shafqat, kecha-kunduz, ikir-chikir, taq-tuq, bitta-bitta, baland-baland, chopa-chopa, ishlay-ishlay, hamma-hammasi, ich-ichidan, o‘n-o‘n besh, don-dun, mayda-chuyda, oz-moz, ming-ming (ming-minglab) oz-moz, asta-sekin, duk-duk, baland-baland, bitta-bitta, xayr-xo‘shlamoq, baxt-saodatli, kecha-yu kunduz (kecha-kunduz), do‘st-u dushman (do‘st-dushman ) yozdi-oldi, uxlabman-qolibman, borasan-qo‘yasan, dam-badam, rang-barang, uyma-uy, ko‘chama-ko‘cha, kilovatt-soat, boraylik-chi, sen-chi, sen-a, kutaman-a, bola-ya, mingta-ya, keldi-ku, kelgan-u, yaxshi-yu, yaxshi-da, qo‘y-e, yashang-e, o‘g‘lim-ey, keldi-yey 7-sinf, 5-“A” sinfi, 3- , 7- , 8-sinf o‘quvchilari, 60-yillar, 1991-yilning 1-sentabri kabi. Tartib sonni ko‘rsatuvchi rim raqamlaridan keyin chiziqcha yozilmaydi: X sinf, XXI asr.
8-topshiriq: Xona, noma, poya, bop, xush, ham, bahsh, kam, umum, rang, mijoz, sifat, talab kabi so‘zlar yordamida yasalgan quyidagi so‘zlarni yodda tuting va ular ishtirokida gaplar tizing.
Bojxona, elchixona, mehmonxona, talabnoma, arznoma, shahodatnoma, shartnoma, ruxsatnoma, zinapoya, sholipoya, imoratbop, sahnabop, xushbo‘y, xushfe’l, xushxulq, hamkasb, hamkurs, hamdo‘stlik, hamyurt, shifobaxsh, orombaxsh, kamxarj, kamchiqim, kamhosil, umumdavlat, umumjahon, umumnazariy, misrang, lolarang, sovuqmijoz, maymunsifat, devsifat, savobtalab, shifotalab.
9-topshiriq: Rus tilidan o‘zlashtirilgan yoki so‘zma-so‘z tarjima qilish orqali hosil bo‘lgan qo‘shma iqtisodiy so‘zlarga misollar toping.
10-topshiriq: Matnni lotin alifbosiga aylantiring.
ПУЛДОРЛИК САНЪАТИ
I ҚОИДА
ПУЛИНГИЗНИ ЎЗИНГИЗ БИЛГАН НАРСАГА ҚЎЙИНГ
Бир неча сўздан таркиб топган бу оддий қоида САРМОЯ дунёсидаги йўқотишларнинг тўртдан бир қисмини асраб қолмоғи мумкин эди.
Бу сатрларни ўқиётган ҳар бир ишбилармон, эҳтимол, қачонлардир айнан шу омонатнинг Биринчи талабига риоя қилмагани учун ҳам зиён кўргандир.
Яъни: ЎЗИНГ БИЛГАН НАРСА­НИГИНА СОТИБ ОЛ.
Ҳайратланарли жойи шундаки, деярли ҳар бир ишбилармон пул жамғаришни бошлаган ониданоқ ҳар хил лаш-лушларни сотиб ола бош­лай­ди. Ўзи ҳеч нарса англамайдиган иш­дан улуш орттиришга ҳаракат қи­ла­ди. Молиявий иш­ларда катта даромадлар олгиси келади. Мукам­мал­ликнинг олий чўққисини забт этмоқчи бўлади. Ўзидан ўн минг чақирим узоқда турган нарса учун пул қўяди.
Бир сўз билан айтганда, ҳар бир бош­ловчи омонатчи у ёки бу даражада саробнинг орқасида югу­ради. Ҳатто энг уста дўкондор ёки менежер ҳам ўзининг илк 100 фунт маблағини ё қандайдир хаёлпараст ёки фи­рибгарлар томонидан Африканинг таш­ландиқ чангалзорлари учун чи­қарилган кераксиз қоғозларга омонат қўяди. Ёши элликни қоралаган деярли ҳар бир ишбилармон ўз сейфида “қимматбаҳо қоғозлар” аталмиш махсус пакетни сақлайди. Чилвир билан боғланган бу “қимматбаҳо қоғозлар” даги ягона қимматбаҳо нарса – ана шу чил­вирлар, холос. У ўзи билмаган нарсасини сотиб олган. Ва бу – ИЛМ эмас, ЖОҲИЛ­ЛИКнинг белгисидир. Пиро­вардида ўз нодонлиги учун бадал тўлайди.
Модомики, мен ушбу китобда бор ҳақиқатни айтишга жазм қилган экан­ман, тан олишим керакки, САРМОЯ дунёсида Савдо ва тижорат дунёсига қараганда ҳалоллик камроқ. САРМОЯ дунёсининг бошида жа­мият­нинг энг қудратли ва ишончли кишилари туради. Истисносиз, барча мамлакатларда шундай. Айни пайтда бу дунёнинг қуйи қисмида инсоф нима билмайдиган қаллоблар галаси ҳам бор. Уларнинг кўпчилиги бир қараганда рисоладаги одамлар; худодан қўрқишади – ибодатни ҳам кан­да қилмайдилар. Бироқ улар жа­мият­га қулфбузар ўғри ёхуд кисса­вурлардан ҳам кўра кўпроқ таҳ­дид соладилар. Агар дўкондор сизга кўрпа-тўшак жилди ўрнига пахталик ёқа бериб юборса, уни судга топ­ши­риш ва жарима ундириш мумкин. Мо­лия­чи бўлса, йил давомида биров­ларнинг қарзини актив тариқасида сотиши мумкин ва бундай ҳолатда қонун қўл қовуштириб туришдан бошқа нарсага ярамайди.
МОЛИЯ соҳасида эшитган нарса­си­га ишониш ҳеч қачон яхшиликка олиб бормайди. Бу ўринда Декарт­нинг фалсафий таълимотига амал қилмоқ лозим. Яъни ҳамма нарсага шубҳа билан қараш талаб этилади. Бу соҳада ҳар дақиқада ўнлаб ёлғонга дуч келиш мумкин. Бу ёлғонларнинг кўпчилиги қасддан қилинмайди; уларни фақат молиявий ноаниқлик би­лангина изоҳлаш мумкин. Бироқ улар инсонларни пул йўқотиш ма­са­ласида қасамхўрлик даражасига олиб бориб қўяди. Молия дунёсида ман­фаатдор бўлмаган инсон йўқ. Ҳар бир шахс ўзининг манфаатидан келиб чиқади. Ҳамма бирдай нархни кўта­риш ёки тушириш пайида бўлади. Бун­дай ҳолатларда ҳатто инсоннинг гуноҳ ва савобларини ёзиб борувчи Фаришта ҳам одамлардан рост гапни кутмаса бўлаверади.
Ўнта ҳолатдан тўққизтасида сотиб олиш таклифи сотувчиларнинг ўзи­дан, сотиш таклифи эса хари­дор­лар­дан чиқади. Ҳиссадорлик жамият­ла­рининг ташкил этаётганлигига оид ха­барларга келсак, уларни кўз би­лан кўрмагунча ишонмаслик керак. Ситида шундай пихини ёрган сафсатабозлар борки, улар тўрт ғилдиракли арава акцияларини ҳеч иккиланмасдан Ролле-Ройснинг акциялари деб таъкидлашлари мумкин. Бироқ шуни ҳам айтиш керакки, ҳар йили минглаб ҳисоботларда камомадлар даромад сифатида кўрсатилади ёки аксинча. Ҳеч бир ҳисобчи бу фактни инкор қилолмайди.
ЎЗИНГИЗ БИЛГАН НАРСАНИ­ГИНА СОТИБ ОЛИНГ. Агар сиз дўкондор бўлсангиз, пулларингизни сиз учун мол сотиб оладиган энг яхши компанияга қўйинг. Борди-ю, темир­йўл­чи бўлсангиз, пулингизни саранжомроқ темирйўл компаниясининг акция ёки бошқа қимматбаҳо қоғозларига омонат қилинг. Қурувчи бўлсангиз, ер сотиб олинг. Агар саёҳатчи бўлсангиз, кемачиликдан ҳисса сотиб олинг. Зиёли бўлсангиз ва савдо-тижоратнинг йўл-йўриқларини билма­сангиз, бошингизни қотириб ўтирманг, давлатнинг қим­матбаҳо қоғозларини сотиб олинг. Ҳисса сотиб олиш маса­ла­сида ҳамма вақт бурнингизнинг таги­да­ги бизнесни танланг. Пул­ларингизни ўз шаҳрингизга қўйинг. Кўзин­гиз билан кўриб турган нарсангизнигина сотиб олинг. Узоқдаги дала ҳамиша ям-яшил кўринади. Агар сиз унга ўз пулингизни ишо­надиган бўлсангиз, демакки, ўзингиз ундан ҳам “яшилроқ” – -ўрроқсиз. Аввал ўзингиз яшаб турган уйни сотиб олинг, кейин қўшни уйни. Уй эгаси бўлгандан кейин сизнинг тажрибангиз саробнинг орқасидан чопиб юришга изн бермайди.
Агар яқин атрофингизда пулингизни қўйиш учун ҳеч қандай хусусий мулк бўлмаса, ўттиз ва ундан кўпроқ йил мобайнида омонатчилар билан ишлаб келаётган машҳур фирмалардан бири­нинг қимматбаҳо қоғозларини сотиб оли­шингиз мумкин. Ўттиз йил даво­ми­да дивиденд тўлаб келаётган ҳар қандай фирма яхши фирма ҳисобланади.
Албатта, иложи бўлса, пулингизни ҳам­ма вақт ўзингиз билган бизнесга омонат қилинг. Пул қўяётган пайт уқувсиз ва лақ­ма бўлманг. Жоҳил­лик – ҳамиша хавф­ли, айниқса, молия соҳасида ўзингиз билган бизнес билан шуғулланиш бу – ўз пулингиз билан ўзингиз шуғул­лани­шингиз, демакдир.
Шундай қилиб, сақлаш санъати ва улар орқали яна пул топиш усули деб аташ мукин бўлган МОЛИЯ соҳасида амал қилиниши керак бўлган илк қоида шу: эшит­ган эмас, балки билган нарсангиз билан шуғул­ланинг.
Кимнинг пули кўпайса, ўша билан самимий муно­сабатда бўладиган одамларнинг сони ка­мая­ди. Барча тоифа­даги одамлар, у хоҳ тўғри, хоҳ муттаҳам бўлсин, бор кучлари билан уни қўлидаги пулидан маҳрум қи­лишга тиришадилар.
Ҳар қандай одам­нинг пули хавф ости­дадир!
Ва ҳамма вақт пул топиш­дан кўра уни сақлаб қолиш қийин­роқ. Шунинг учун ҳам би­ринчи қоиданинг шиори қуйидагича:
ЭҲТИЁТКОРЛИК БИ­ЛАН ИШ КЎРИНГ. ЎЗИН­ГИЗ БИЛГАН НАР­СА­НИ­ГИНА СОТИБ ОЛИНГ.