N husanov m. Husanova r. Xo‘jaqulova

2-Topshiriq. Berilgan matnni ko‘chirib yozing va undagi iqtisodiy so‘zlarning ma’nosini tushuntiring, ularning hozirgi o‘zbek tilidagi sinonimlarni toping.
SHAHARDA OLIB SOTQUVCHILAR ZIKRIDA
Shahr savdogari g‘adrkish o‘ziga sud va musulmonlarg‘a qahtandish. Elg‘a ziyon aning sudi, o‘ng‘oy olib, og‘ir sotmoq aning maqsudi. Olurda katonni bo‘z deb, sotarda bo‘z vasfida katondin ortug‘ yuz so‘z deb. Sholni to‘rqa o‘rnig‘a o‘tkara olur bo‘lsa, ta’sir yo‘q, bo‘ryoni zarbaft yerida sota olur bo‘lsa, taqsir yo‘q. Do‘konida barcha mato‘ mavjud, g‘ayri insof. Noinsoflig‘idin barcha jins hosil g‘ayri taqsirg‘a e’tirof. Tojiri musofir ul kadbonug‘a hamzonu, balki ani cherikchi desa bo‘lur, muni kadbonu. Anga sud - olg‘uvchig‘a nuqsoni mol, ikki jonibdin yolg‘on ont ichguvchi dallol.
Bayt:
Bu xayl odam emaslar, yaxshi boqsang,
Erur suding alardin gar yiroqsang.
(Alisher Navoiy, 9 jild, Mahbub ul-qulub 472 bet)
3-topshiriq. Matnni ko‘chiring va undagi iqtisodiy so‘zlarning ma’nosini tushuntiring.
BOZOR KOSIBLARI ZIKRIDA
Bozorda savdogar kosib - tengrig‘a xoin va va’dag‘a kozib. Birga arzirni yuzga sotmoqdin alarg‘a ming mubohot, mingga tegarni yuzga olmoqdin alarg‘a yo‘q bir zarra uyot. Rostliq bila savdo alarg‘a ziyonkorlik va va’daga vafo alarg‘a badkirdorliq. Oxirat em savdosidin e’rozlari va amal mezoni adolatig‘a e’tirozlari. O‘g‘ul-atog‘a boziy bermak peshalari, dag‘alliklarin kirom ul-kotibayindin yoshurmoq andeshalari.
(Alisher Navoiy, 9 jild, Mahbub ul-qulub 472 bet)
4-topshiriq. Matnni ko‘chiring va undagi iqtisodiy so‘zlarning ma’nosini tushuntiring.
DEHQONCHILIK ZIKRIDA
Dehqonki, dona sochar, erni yormoq bila rizq yo‘lin ochar. Agar rostliq va salohi bordur, o‘yi Solih noqasidin namudordur. Qo‘shi ham ikki zo‘r pahlavon, yukiga bo‘yun sunub olida ravon; ish qilurda hamdam va hamqadam, dehqon alarni suradi andoqki Odam. Olam ma’murlig‘i alardin, olam ahli masrurlig‘i alardin. Har qayon qilsalar harakot, elga ham qut yetkurur, ham barakot.
Dehqonki, tuzluk bila dona sochar, haq biriga etti yuz eshigin ochar. Sochqon dona ko‘karguncha, o‘rub xirmon qilib, mahsulin ko‘targuncha qurtu qush andin bahramand va dasht vahshilari aning bila xursand. Mo‘rlar uyi andin obod va go‘rlar xotiri aning bila shod. Kabutarlarg‘a andin mastliq, to‘rg‘aylarg‘a andin nishotg‘a hamdastliq. O‘roqchig‘a andin ro‘zi, boshoqchining yorub andin ko‘zi.
(Alisher Navoiy, 9 jild, Mahbub ul-qulub 474 bet)