N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

O’rganiladigan g’ovaktanlilarning sistematik o’rni
Tip G’ovaktanlilar – Spongia et Porifera

Sinf Oddiy g’ovaktanlilar – Demospongia

Turkum Kremniy shox moddali g’ovaktanlilar – Cornacuspongia

Tur Chuchuk suv bodyagasi – Spongilla lacustris

Umumiy tushunchalar

Chuchuk suv bodyagasi kolonial holda nisbatan toza (ba’zan organik chirindiga boy bo’lgan suvlarda ham uchraydi) oqmas (ko’l va hovuz) va sekin oquvchi chuchuk suvlarda o’troq holda hayot kechiradi. Koloniyalarining shakli noaniq bo’lib, ularning qanday shakldagi va turdagi substratga yopishganligiga bog’liq bo’ladi. Skeleti kremniyli shox moddadan iborat.

Bodyaganing tashqi yuzasi yassi pinakositlardan iborat dermal membrana bilan qoplangan. Tana yuzasida (pinakositlar oralig’ida) koloniya individlarining oskulyar (og’iz) naychalari chiqib, ko’rinib turadi. Ushbu naychalarning soni koloniya tarkibidagi individlarning soniga barobar bo’ladi. Har bir naychaning uchida oskulum joylashgan. Tana sirtida juda ko’p teshikchalar (poralar) ham bo’lib, ular orqali tanaga suv kirib turadi va oskulum orqali tashqariga chiqib ketadi. Suv bilan kirgan oziqa zarralari gastral qavatdagi xoanositlar tomonidan ushlab olinadi va qisman hazm qilinadi.

Bodyaga tanasining mezogleyasida kremniyli ignasimon spikulalarni spongin tolachalari biriktirib (birlashtirib) turadi.

Chuchuk suv bodyagasi jinssiz va jinsiy usullarda ko’payadi. Bahor va yozda jinssiz tashqi kurtaklanish bilan ko’payib, koloniya tarkibida individlar sonining o’sishiga olib keladi. Kuzda ichki kurtaklanish yo’li bilan qishlovchi gemmulalarni hosil qiladi.

Chuchuk suv bodyagasi ayrim jinsli. Tuxum va spermatozoidlar boshqa-boshqa koloniyalarda rivojlanadi. Urug’langan tuxum hujayrasi rivojlanib parenximula lichinkasini hosil qiladi.