N djurayev, B. E. Eshmatov ehtimolliklar nazariyasi

§ 4. Tasodifiy miqdorlar
 
Tabiat hodisalari yoki sinov natijalarini kuzatish jarayonida turlicha 
miqdorlarga duch kelamiz. Masalan, о‘yin soqqasini tashlaganda yoqlarida 
1,2,3,4,5,6 raqamlar (ochkolar)dan biri chiqishi mumkin. Ammo, chiqqan 
ochkoni avvaldan aytib bо‘lmaydi. Yoki, uy hayvonlarining oylik semirishi 
tasodifiy sonli intervaldan iborat bо‘lib, u beriladigan ratsion miqdori, ob-havo 
va shu kabi omillarga bog‘liq. Demak, shunday miqdorlar mavjud ekanki, 
ularning qiymatlari turli tasodifiy omillarga bog‘liq bо‘lib, avvaldan qanday
qiymatga teng bо‘lishini aniq aytib bо‘lmas ekan. 
Tasodifiy miqdor
deb, avvaldan nо‘malum va tasodifga bog’liq bо‘lgan 
hamda sinov natijasida mumkin bо‘lgan sonli qiymatlardan birini qabul 
qiladigan miqdorga aytiladi.

---

26 
Tasodifiy miqdorlar odatda lotin alifbosining bosh harflari
X, Y, Z….
bilan, ularning mumkin bо‘lgan qiymatlari esa tegishli kichik 
x, y, z,
… harflar 
bilan belgilanadi. 
Diskret tasodifiy miqdor
deb mumkin bо‘lgan qiymatlari sonlar ketma-
ketligidan iborat miqdorga aytiladi.
 
Diskret tasodifiy miqdorning mumkin 
bо‘lgan qiymatlari chekli yoki sanoqli bolishi mumkin. 
Misollar
1.
 
X
tasodifiy miqdor, о‘yin soqqasini tashlaganda chiqqan ochkolar 
soni bо‘lsin. Bu miqdorning mumkin bо‘lgan qiymatlari:
x
1
=1, x
2
=2, x
3
=3, x
4
=4, x
5
=5, x
6
=6 
2. 
Y
 
tasodifiy miqdor tangani tо‘rt marta tashlaganda gerb tomoni tushish nisbiy 
chastotasi bо‘lsin. Uning mumkin bо‘lgan qiymatlari: 
y
1
=0, y
2
=0,25; y
3
=0,50; y
4
=0,75; y
5
=1