N. B. Dilmurodov

.
Qoramolning bosh skeleti 
1-jag‘ oraliq suyagi, 2-burun suyagi, 3- 
yuqorigi jag‘ suyagi, 4-ko‘z yoshi 
suyagi, 5- peshona suyagi, 6-tepaaro 
suyagining chakka plastinkasi, 7- yonoq 
suyagi, 8-ensa suyagi, 9-yanoq suyagi 
o‘simtasi, 10-pastki jag‘ suyagi; a-kurak 
tishlar, b-ko‘z osti teshigi, c-ko‘zyoshi 
teshigi, d-ko‘z usti teshigining kanali, e-
muskul o‘simtasi, f-shox, g-tashqi 
eshitish 
yo‘li, 
h-ensa 
suyagining 
to‘pig‘i, i-bo‘yinturiq o‘simtasi, k-suyak 
nog‘orasi, l-bo‘g‘im o‘simtasi, m-qon 
tomirlari kesigi, n-iyak osti teshigi, o-
yuz do‘ngligi, p-pastki jag‘ning ichki 
qismi, q-pastki jag‘ning tishli qismi, i-
pastki jag‘ suyagining burchagi. 
Ensa suyagi
– 
os occipitalis
– bosh suyagining orqa (aboral) tomonida 
joylashgan bo‘lib, asosiy (tana), 2 ta yon qism va tangachasimon qismlardan tarkib 
topgandir. 
Asosiy qism yoki tanasi – 
pars basilaris, s.corpus occipitalis
– bosh 
suyagining asosida joylashadi va ponasimon suyak bilan birlashadi. Ensa 
suyagining tashqi yuzasida, ya’ni ponasimon suyak bilan birlashgan joyida bosh 
muskullarining kelib birikishi uchun juft muskul do‘ngligi – 
tubersulum 
muskularis
bo‘ladi. 

---

Ensa suyagi tanasining o‘tkir yon qismlari qon tomirlari va nervlar o‘tishi 
uchun yirtiqsimon teshik – 
foramen lacerum
ni hosil qiladi.
Tananing miya yuzasida uzunchoq miya joylashishi uchun chuqurcha – 
fossa medullae oblanqatae
va uning oldirog‘ida miya (voroliev) ko‘prigining 
chuqurchasi – 
fossa pontis
bo‘ladi. Ensa suyagi tanasining orqa uchi ensaning katta 
teshigi – 
foramen occipitalis maqnum
bilan chegaralanadi. 
Yon qismlar – 
partes laterals
– ensaning katta teshigi bilan chegaralanadi va 
atlant suyagi bilan birlashishi uchun bo‘g‘im bo‘rtiklari – 
condyli occipitalis
bo‘ladi. Pastda ular bo‘rtiqlararo teshik orqali bir-biridan ajralgan. Bo‘g‘im 
bo‘rtigining yuqorisida bo‘rtik usti chuqurcha, pastda esa bo‘rtik osti chuqurcha, 
ya’ni 2-3 ta tilosti teshigi bilan birgalikda – 
foramina hypoglossa
bo‘ladi. Bu 
teshikdan nervlar o‘tadi. Ensa suyagining yon tomonlarida tanadan keladigan 
muskullar birlashishi uchun bo‘yinturuq o‘simtasi – 
processus jugularis
mavjud. 
Tashqi va ichki suyak varaqchalari o‘simtasida ensa havo bo‘shlig‘i – 
sinus 
occipitales
yotadi. 
Ensa suyagining tanachasimon qismi
– squama occipitales
– ensa 
suyagining orqa qismida, ensaning katta teshigining yuqorisida joylashadi. Uning 
yuqorisi ensa tarog‘ini – 
crista occipitales,
bo‘yin payi birlashadigan qismi – 
pars 
nuchalis
tashqi ensa bo‘rtigini hosil qiladi. U bo‘yinning katta payini tutib turish 
uchun xizmat qiladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari
. Qoramolda