N. B. Dilmurodov

Bosh miya nervlari 
Bosh miya asosidan 12 juft nerv, shulardan to‘rt jufti katta miyadan, qolgan 
sakkiz jufti uzunchoq miyadan chiqib, tananing bosh, bo‘yin, ko‘krak qismlariga, 
o‘ninchi jufti esa ichki organlarga tarqaladi. 
Bosh miya nervlarining tuzilishi va funksiyasi xilma – xil. Ularning ba’zilari 
(I – II - VIII) ta’sirni
sezuvchi, boshqalari (III – VI –VI – XI - XII) (juftlari) 
harakatlantiruvchi, V – VII – IX jufti aralash, o‘ninchi jufti (X) vegetativ nerv 
hisoblanadi. 

---

Birinchi juft (I) – hidlov nervi 
– 
n. oltactorius
burun bo‘shlig‘i va 
dimog‘ning shilimshiq pardasidagi neyrit hujayralari tutamidan hosil bo‘ladi va bir 
qancha nerv iplari shaklida panjarasimon suyakdan o‘tib, hidlov miyasining hid 
bilish piyozchasiga birlashadi. Bu nerv yirtqich hayvonlarda ayniqsa yaxshi 
rivojlangan. 
Ikkinchi juft (II) – ko‘ruv nervi 
– 
n.opticus
ning neyrit hujayralari 
ko‘zning to‘r pardasida joylashgan. Bu nerv ko‘z to‘r pardasining multipolyar 
hujayralari neyritlaridan hosil bo‘lib, ko‘z teshigi orqali o‘tadi va katta miya 
asosida kesishma hosil qilib, oraliq miyaning ko‘rish bo‘rtigida tugaydi.
Uchinchi juft (III) – ko‘zni harakatlantiruvchi nerv 
– 
n.oculomotorius
katta miya oyoqchalaridan boshlanib, ko‘z teshigi orqali ko‘z kosasiga boradi. Bu 
nervning yuqorigi va pastki tarmoqlari bo‘lib, yuqorigisi ko‘zning yuqorigi to‘g‘ri 
muskuliga, pastkisi pastki qiyshiq o‘rta hamda pastki to‘g‘ri muskullarga boradi. 
Pastki tarmog‘ida parasimpatik nervning kiprik tuguni (gangliy) hosil bo‘ladi.
To‘rtinchi juft (IV) – g‘altak nervi 
– 
n.trochlearis
miya to‘rt tepachasining 
keyingi tepasi ro‘parasidan chiqib, uch tarmoqli nerv bilan ko‘z teshigidan o‘tadi 
va ko‘zning ichki devori orqali o‘tib, yuqorigi qiyshiq muskulga tarqaladi.