N. B. Dilmurodov

Ko‘r ichak
– 
intestinum caecum
qoramolda silliq, silindrsimon shaklda 
bo‘lib, qorin bo‘shlig‘ining o‘ng yuqori tomonida joylashgan. U belning
tengligida yonbosh va chambar ichakdan boshlanadi, uchi orqa tomonga qaragan. 
Ko‘r ichakning tanasi – 
corpus caeci
va uchi – 
apex caeci
farqlanadi. Uning 
chambar ichak bilan qo‘shilgan joyida yonbosh ichak quyiladi va yonbosh-ko‘r-
chambar ichak teshigi – 
ostium ileocaecocolicum
hosil bo‘lib, bu teshik yonbosh 
ichakning sfinkteri – 
sphincter ilii
bilan yopilib turadi. Ko‘r-chambar ichak teshigi 
– 
ostium caecocolicum
da sfinkter bo‘lmaydi. Ko‘r ichakning devori shilliq, 
muskulli va zardob pardalardan tuzilgan. Shilliq pardasida vorsinkalari bo‘lmaydi. 
Unda limfa follikulalari ko‘p, peyerov toshmalari esa kam uchraydi. Umum ichak 
bezlarining naychalari uzun.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. 
Otda – ko‘r ichak katta, S 
harfiga o‘xshash. Uning boshi, tanasi va uchi farqlanadi; boshida qavariq katta va 
botiq kichik burmasi bo‘lib, kichik burmada ikkita; 1) yonbosh ichakni ko‘r 
ichakka kirish teshigi; 2) ko‘r ichakdan chambar ichakka chiqish teshigi mavjud. 
Kirish va chiqish teshiklarida sfinkteri bo‘ladi. Ko‘r ichakning boshi o‘ng 
qovurg‘alar ostida, o‘ng yonboshda va bel sohasining o‘ng tomoni bo‘ylab pastga 
va oldinga, kindik sohasigacha boradi; uchi qalqonsimon tog‘ay sohasida 
joylashadi.

---

Ko‘r ichakning 4 ta uzunchoq lentasi bo‘lib, ichakning uchki qismida yon 
hamda pastki lentalari bo‘lmaydi, yuqorigi lentasidan yonbosh ichakka tutqich 
ajraladi. Qolgan lentalari oralig‘ida cho‘ntakchalar qatorini hosil qiladi. 
Ko‘r ichak bel muskullariga, o‘ng bo‘yrakka, jigarga, oshqozon osti beziga 
12 barmoq ichakka, qorin devorini o‘ng va pastki qismlariga, och va kichik 
chambar ichak tugunchalariga, ilmoqchalariga tegib turadi. Ko‘richakning tanasi 
va uchi katta chambar ichak bilan o‘rab olingan. 
Cho‘chqada – ko‘r ichak nisbatan kalta, diametri esa katta. Unda 3 ta lenta 
va uch qator cho‘ntakchalar bo‘lib, belning o‘rtasidan to uni oxirigacha boradi. 
Itda – ko‘r ichak 2 – 3 ta burma (qayrilma) hosil qiladi, 2 – 4-nchi bel 
umurtqalari oralig‘ida juda kalta tutqichga osilgan holda joylashadi.