N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari.
Qo'yda - ko'z osti 
teshigi ikkinchi jag' teshigining qarshisida; tanglay ariqchasi 
tanglayda va tanglay o'simtasida joylashadi; jag' kovagi kichik. 
Otda ~ yuqorigi jag' suyagida yonoq tarog'i bo'ladi; jag' do'ngligi 
katta; tishsiz cheti keng bo'lib, oziq tish joylashadigan o'rni bo'ladi; 
tanglay ariqchasi bo'ladi. Itda — burun suyagi o'simtasi to 
peshana suyagigacha boradi; ko'z osti teshigi 3-nchi jag' tish 
qarshisida; ko'z yoshi-burun suyagi kanali yaxshi rivojlangan; 
tanglay teshigi uzun tumshuqlilarda — yuqorigi jag' va tanglay 
suyaklaridan, kalta tumshuqlilarda faqat tanglay suyagidan hosil 
bo'ladi.
Jag‘ oraliq suyagi. 
Jag‘ oraliq suyagi juft suyak bo'lib, 
qoramollarda yuqorigi jag', burun va dimog' bilan chegaralanadi. 
Jag' oraliq suyagining tanasi qalinlashgan plastinka shaklida bo'ladi. 
Bu suyakda lab, tanglay va medial yuzalar farq qilinadi. Jag' 
oraliq suyagining oldingi chetida tishlar uchun chuqurlar 
bo'lmaydi, shuning uchun ham tishsiz cheti deb ataladi. Medial 
yuzasi o'rtasida kesuvchi qism ariqchasi bo'ladi.
Hayvonlardagi fa rq qiluvchi xususiyatlari.
Qo'yda — tish 
chuqurchalari bo'lmaydi. Otda — kesuvchi tishlar uchun 3 ta 
chuquri bo'ladi; burun suyagi o'simtasi katta, jag'aro suyak kanali 
bo'ladi. Itda - jag' oraliq suyagi 4 ta, kesuvchi tishlar uchun 
chuqurchalar (3 ta kesuvchi tishlar uchun, 1 ta qoziq tishlar 
uchun) bo'ladi; burun suyagi o'simtasi ilgaksimon egilgan.
Burun suyagi. 
Burun suyagi juft suyak bo'lib, qoramolda 
peshana, ko'z yoshi, yuqori jag', va jag' oraliq suyaklari bilan 
chegaralanadi. Burun suyaklari yolg'on chok yordamida o'zaro 
va ichkaridan yuqorigi burun chig'anog'i va burun to'siqlari bilan 
birlashgan. Burun suyagining oldingi uchlari erkin, ya’ni ochiq, 
tashqi yuzasi qavariq, ichki yuzasi esa botiq, ikkita tarog'i: burun 
to'siqlari uchun burun tarog'i va burun chig'anog'i tarog'i bo'ladi. 
Burun suyagining yon (lateral) tomoni va unga chegaradosh 
suyaklar — ko'z yoshi, yuqorigi jag' va jag' oraliq suyaklari o'rtasida 
o‘yiq (kesig) mavjud.
113

---