N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

UDK 591.4(076.5)
BBK 28.66ya7
. 
.ч Л © N. Dilmurodov va boshq., 2018
IS B N 978-9943-5379-1-0 
© Cholpon nomidagi NMIU, 2018

---

SG‘Z BOSHI
Oliy ta’limning Davlat ta’lim standartiga muvofiq ushbu o‘quv 
qo‘llanma «Hayvonlar morfologiyasi» fanining tarixi va rivojlanish 
tendensiyasi, istiqboli, hayvon organizmini hujayra, to ‘qima, 
organlar tizimi, har bir tizimlardagi organlami, gistologik, anato­
mik tuzilishi, turli hayvonlar organ va to‘qimalarining tuzilishidagi 
qiyosiy morfologiyasini, hayvon organlarini hayvon zoti, turi, 
yoshi va tashqi rnuhit ta’sirida o‘zgarishlami o‘rganishni qamrab 
olgan. Bu fan zootexniya mutaxassislarini shakllantirishda funda­
mental fan bo‘lib hisoblanadi.
Hayvonlar morfologiyasi fanini chuqur o'rganish bo‘lg‘usi 
zootexnikiarning har tomonlama yetuk mutaxassis bo'lib yetishi- 
shini ta’minlovchi eng muhim omillardan biridir.
Hayvonlar morfologiyasi fanidan qoniqarli bilim olish uchun 
ma’lum dastur asosida muntazam o‘qishni va amaliy mashg'u- 
lotlar o'tkazilishini va binobarin, bugungi kun talabiga javob 
beradigan, zamonaviy o‘quv adabiyotlarning yaratilishini taqozo 
etmoqda.
«Hayvonlar morfologiyasi» fanining asosiy vazifasi hayvonlar 
organizmini uning yoshi, zoti, turi va yashash sharoitiga qarab 
o‘rganishga asoslanadi.
Hujayra, to‘qima va Qrganlar tuzilishi organizmning biologik 
xususiyatiga, organ va tizimlaming o‘zaro aloqadorligiga, individual 
hamda tarixiy taraqqiyot jarayonidagi o‘zgarishlarga bogliq bo'lib, 
murakkab kechadigan jarayonlar mahsulining tub ma’nosini 
hayvonlar morfologiyasi fani ochib beradi.
Talabalar hayvonlar morfologiyasi fanini o'rganish jarayonida 
hujayraning morfologik tuzilishi, molekulyar tarkibi, jinsiy 
hujayralarning shakllanishi va taraqqiyoti, to'qimalarning tuzilishi, 
embrion rivojlanishi, organlaming joylashish joyini (topografiyasi),
3

---

tananing bo£linishi, hayvon gavdasini (o‘lik hayvonda) kesib 
o‘iganadi. Ichki organlaming rangi, shakli vajoyhshishini anatomik 
uslublar yordamida o‘rganishga kirishishar ekanlar, awalambor, 
ular umurnbiologik ma’lumotlar bilan tanishadilar; morfologiya 
fani nima va nimalarni o'rgatadi, zootexniya fanlarini o‘rganishda 
morfblogiyaning mohiyati; chorvachilikni rivojlantirishda, inson 
salomatligi va tabiatning ekologik holatini saqlashda hayvonlar 
morfologiyasining ahamiyati; biologik moslashish va evo- 
lyutsiyaning asosiy yo‘nalishlari (o‘zgaravchanlik, genotip, feno- 
tip); hayvonlami xonakilashtirishning, ular zotlarining va yoshi - 
ning organizm tuzilishiga ko‘rsatadigan ta’siri; organ va tizim- 
larning taraqqiyoti hamda tuzilishida norma, o‘zgarish, ko‘rinish 
va boshqa fizilogik holatlar haqida tushunchalami o‘rgatadi.

---