N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari.
Otda — chakka 
suyagining tangachasimon qismi va quloq suyagi alohida holda 
rivojlangan; tangachasimon qismdan orqaga ensa o'simtasi chiqadi 
va u butun tashqi eshitish yo'lini egailaydi hamda quloq suyagi 
bilan birgalikda chakka yo'lini hosil qiladi. Quloq suyagining
108

---

qoyasimon, nog'orasimon va so'rg'ichsimon qismlari yaxshi 
rivojlanmagan. Undan orqa tomonga qarab muskullar birlashishi 
uchun so'rg'ichsimon o'simta chiqadi; til osti o'simtasi, eshitish 
nayining teshigi, ichki eshitish yo'li, dahliz suv yo'li, chig'anoq 
suv yo'li yaxshi rivojlangan. It va mushukda nog'ora suyak pardasi 
yumaloq, muskul va til osti o'simtalari bo'lmaydi; qoyasimon 
tarog'i katta va unda uch tarmoqli nerv uchun teshik bo'ladi. 
Kalla skeleti orqa yuzasining o'rta chizig'ida saggital taroq mavjud. 
Suyakning chakka yoyi kalla skeletining yon yo'nalishida chiqib 
turadi va «chakka» ni hosil qiladi.1
Panjarasimon suyak. 
Toq panjarasimon suyak bosh suyagining 
ichida yotadi va u peshana, ponasimon, ko'z yoshi, yuqorigi jag', 
tanglay, dimog', burun suyaklari bilan chegaralanadi. U miya 
bo'shlig'ini burun bo'shlig'idan ajratib turadi.
Panjarasimon suyakda: 1) panjarasimon plastinka, 2) vertikal 
plastinka va 3) panjarasimon suyak labirinti yoki qog'ozsimon 
yon plastinkalar farqlanadi.
Panjarasimon plastinka ponasimon va peshana suyaklari o'r­
tasida joylashib, kalla bo'shlig'ining oldingi devorini hosil qilishda 
qatnashadi.
Vertikal plastinka dimog' ariqchasida joylashgan bo'lib, burun 
chig'anog'iga birlashadi.
Qog'ozsimon, yon plastinka vertikal plastinkaning yon tomo­
nida joylashadi va ko'pgina juda yupqa suyak plastinkalaridan 
tuzilgan, ularning hammasi yarim tiniq qog'ozsimon plastinka 
bilan qoplangan.
Boshqa hayvonlarda ham panjarasimon suyakning tuzilishi 
bir-biriga o'xshash bo'ladi.