N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. New-
York, 2015.
260

---

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Biyada — shilliq 
pardasi ostida kovak to‘qimadan iborat maxsus juft tuzilma — 
dahliz piyozchasi boladi; mayda dahliz bezchalari ikki qator teshik 
bilan, katta bezchalar esa 4—5 juft teshikchalar bilan dahlizning 
yon devoriga ochiladi.
Cho‘ehqada — dahlizning pastki devorida siydik chiqarish kanali 
teshigidan to klitorgacha cho£ziluvchi ikki juft bo‘ylama burmalar 
hosil boladi; dahlizning mayda bezlari burmalar oraliglga ochiladi.
Itda — shilliq pardasi ostida kovak to‘qimadan tarkib topgan 
juft dahliz piyozchasi boladi. Dahliz piyozchasi qon bilan tolganda 
dahlizni kuchli qisishi mumkin. Siydik-jinsiy dahlizi (qin dahlizi) 
siydik chiqarish kanalining tashqi teshigidan tashqi jinsiy organlar 
sohasigacha davom yetadi va siydik-jinsiy kanali va jinsiy yoliar 
uchun umumiy boladi
.1
Jinsiy lablar teri, lablarni qisuvchi muskul va shilliq pardadan 
tashkil topgan. Ular yuqorigi va pastki burchaklarni hosil qiladi. 
Yuqorigi burchak yumaloqlashgan, pastki burchak olkirlashgan. 
Sigirlarda pastki burchakdan uzun junlar tutami osilib turadi.
Hayvonlardagi fa rq qiluvchi xususiyatlar,
Biyada — jinsiy 
yoriqning yuqorigi burchagi olkirlashgan, pastki burchagi esa 
yumaloqlashgan; jinsiy lablar yuzasi pigmentlashgan teri bilan 
qoplangan; labning ichkarisida jinsiy lablarni qisuvchi muskul 
boladi; jinsiy lablaming pastki burchagida bu muskuldan klitorga 
muskul tutami boradi.
Cho‘ehqada — jinsiy lablaming pastki tutashgan joyi olkirlash­
gan, undan pastga kichik tilsimon osilma tushadi.
Itda — jinsiy lablar valiksimon kolinishda boladi. Jinsiy lablar 
ikkita bolib, vertikal joylashadi, ularning yuqori va pastki uchlari 
o‘zaro birlashadi. Ulaming orasida yoriq boladi. Odatda u doim 
yopiq bolib, infeksiya kirishiga y o l qo‘ymaydi. Urg‘ochi itda 
kuyikishning boshida va o'rtalarida jinsiy lablar kattaradi. Urg‘ochi 
mushukda bu holat kuzatilmaydi.