N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

.1
Nazorat uchun topshiriq va savollar.
1. Urg ‘ochilik jinsiy a ’zolarining anatomik tarkibini о ‘rganib, ulaming rasmini
chizing.
2. Tuxumdonning tuzilishi va topografiyasini ayting.
3. Tuxum yo ‘lining tuzilishini ayting.
4. Bachadon qanday tiplarga bo'linadi?.
5. Hayvonlar bachadonining tuzilishidagi tafovutlami ayting.
6. Har bir organning rasmini chizib, lotincha lo ‘g ‘at tuzing.
Mavzu. Erkaklik ko‘payish organlari
Darsning maqsadi: 
urug‘don xaltasi, yorg‘oq, urug'don, urug‘don ortig‘ining
tuzilishi, urug'don tizmachasi, urug‘yo'li, jinsiy
— 
siydik kanali, q o ‘shimcha
jinsiy bezlar, jinsiy a ’zo va preputsiyaning tuzilishi va hayvonlardagi farq
qiluvchi xususiyatlarini o'rganish.
Ko‘rgazmali materia liar: 
rasm, mulyaj, h o ‘I va quruq preparatlar.
1 Victoria Aspinall. Veterinary anatomy and Physiology. Textbook. N ew -
York, 2015.
263

---

Erkak gonadasi bo‘lgan urug‘don spermatogenez va testos- 
teronni ishlab chiqish uchun mas’uldir.
Erkaklik ko'payish trakti juftlashish paytida spermani urug'- 
dondan urg'ochi hayvonning jinsiy yo‘liga o‘tkazadi.!
Erkak hayvonlaming ko'payish organlariga urug'don xaltasi, 
urug'don, urug‘don ortig‘i, urug‘ tizimchasi, urug‘ yoii, siydik- 
jinsiy kanali, qo'shimcha jinsiy bezlar, jinsiy a’zo va preputsiylar 
kiradi.
Urug‘don xaltasi 
yorg‘oq, urug‘donni tashqi ko‘taruvchisi va 
qin pardasidan tashkil topgan. Yorg‘oq — buqalarda qov suyagini 
kranial chetining old tomonida joylashadi va pastga tushadi. 
Urug‘dondan biroz; yuqorida yorg‘oqning bo'yni ajraladi. Yorg'oq 
bir-biri bilan yaqin qo'shilib ketgan teri va muskul-elastik pardadan 
tuzilgan. Yorg'oqning terisi pushti rangda, ayrim hollarda pigment- 
lashgan bolib, buqalarda kalta, kam jun va so'rglchlar qoldigl 
uchraydi. Yorg‘oq terisida yog' va ter bezlari yaxshi rivojlangan. 
Muskul-elastik parda to'g‘ridan-to‘g‘ri qorinning sariq fassiya- 
sining davomi hisoblanadi. Mazkur parda hisobidan yorg'oq 
to‘sqichi hosil bolib, u yorg'oq bo'shlig'ini o‘ng va chap bo'shliq- 
larga ajratadi; har bir bo'shliqda umg£don va uning ortigl, umg£ 
yo£li bilan birgalikda joylashadi. Yorg£oq o£zining bo£shliqiarida 
joylashgan urug'don va uning ortigl bilan yaqindan boglangan 
b o ‘ladi. Ushbu bogliqlik yo£naltiruvchi pay (Gunter) orqali 
ta’minlanadi. Bu payning bir qismi urug£donning maxsus payini 
shakllantiradi, boshqa qismi esa yoshi katta hayvonlarda chov 
payiga aylanadi.