N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

0 ‘n ikki barmoq ichak 
uzunligi 90—120 sm bolib, u pilorusdan 
boshlanadi. Bu ichak o‘ng qovurg‘alar ostida, jigar darvozasi 
to‘g‘risida S — simon burma hosil qiladi. So‘ngra u qiya holatda 
yuqoriga va orqaga chiqadi, jigar yolini, oshqozon osti bezi yoiini 
qabul qiladi va o‘ng buyrakka yaqinlashadi. Shu yerda birinchi 
burma hosil qilib, orqaga buriladi, keyin esa gorizontal ravishda 
tos tomonga olib, to yonbosh suyagigacha boradi. Bu yerdan 
chapga burilib, ikkinchi burmani hosil qiladi, so‘ngra oldinga burilib
— uchinchi burma hosil qiladi va oldinga yo‘nalib, yana jigargacha 
keladi. Bu yerda u o‘n ikki barmoq-och ichak burmasini hosil 
qiladi va bilinar bilinmas chegara hosil qilib, och ichakka oladi. 
Ichak vorsinkalari shilliq pardaning to ‘rsimon burmalarida 
joylashgan.
Och (achchiq) ichak 
hamma ichaklarga nisbatan eng uzuni 
bolib, o‘ramlar hosil qiladi. Ichak o‘ng qovurg‘alar ostida, yonbosh 
va qov sohalarida joylashgan. Ichak shilliq pardasida Umfa tugunlari 
va peyerov toshmalari nihoyatda ko‘p miqdorda boladi. Och 
ichak, ichak tutqichi ildiziga osilib turadi. Bu ichakning uzunligi 
qoramolda 40 m, qo£yda esa 30 metrgacha boladi.
Yonbosh ichak 
och ichakning oxirgi o‘ramidan boshlanib, kofr 
ichak bilan chambar ichakning oxirgi burmasi oraliglda, o‘ng 
yonbosh suyagi ostida joylashadi. U ko‘r ichak va chambar ichak 
chegarasida yo‘g‘on ichak bolimiga o lad i. 4-bel umurtqasi 
to‘g‘risida yonbosh ichakning chiqish teshigi boladi. Chiqish 
teshigining devorida shilliq pardaning halqasimon burmasidan 
iborat yonbosh ichak klapani mavjud. Bu ichakning oxirgi uchast- 
kasi ko‘richak bilan yonbosh-ko‘richak payi orqali birlashib turadi.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Otda — o‘n ikki 
barmoq ichakning uzunligi bir metrgacha bolib, uning boshlanish
'