N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlar.
Otda — halqum 
oldindan orqaga tortilgan; eshituv teshigiga olib boradigan yo'l 
4—5 sm li yoriq ko'rinishida bo'ladi, u havo xaltasiga va o'rta
206

---

quloqning nog‘orasimon bo‘shlig‘iga boradi; bu yo‘lning medial 
devorida, ko‘z burchagining to ‘g‘risida tog‘ay varaqcha va y o l 
bodomchalari mavjud; havo xaltasi esliituv yo‘li shilliq pardasining 
xaltasimon burma hosil qilishidan vujudga kelgan, uning hajmi 
300—500 ml; havo xaltasining o‘ng va chap devorlari halqumning 
orqa tomonida bir-biriga tegib turadi; toq bodomchasi, halqumning 
tog‘ay muskuli, halqumning toq muskuli bo‘lmaydi. Cho‘chqada
- qizilo‘ngachga kiradigan joyning yuqorisida juda kuchli taraqqiy 
etgan halqum orti cho‘ntakchasi boladi; tanglay va tanglay- 
halqum muskullari qo‘shilishgan; halqumning toq 
m uskuli
bo‘lmaydi.
QiziIo‘ngach 
halqumni oshqozon bilan tutashtirib turuvchi 
naysimon organ bolib, 3 qismga: bo‘yin, ko‘krak va qoringa 
bolinadi. Uning shilliq pardasi ko‘p qavatli yassi epiteliy bilan 
qoplangan va uzunchoq burma hosil qilgan. Qizilo‘ngachning 
boshlanglch qismini shilliq pardasida shilliq bezlari yaxshi 
rivojlangan.
Qiziio‘ngachning muskul pardasi ko‘ndalang — targll muskul 
to‘qimasidan tashkil topgan bo‘lib, oxirgi uchida tashqi uzunchoq 
va ichki aylana muskul tutamchalari hosil boladi. Uning bo'yin 
qismi tashqi tomondan qalin biriktiruvchi to‘qimadan tashkil 
topgan parda bilan o‘ralgan, ko‘krak va qorin qismi esa seroz 
parda bilan olalgan.
Qizilo‘ngachning bo‘yin qismi kekirdakning yuqorisida, uning 
tarogldan chap tomonda joylashadi. Quyi 1/3 qismida biroz chap 
tomonga osiladi, so‘ngra yana kekirdak tomon kolariladi va yana 
ko‘krak qafasiga kiradi 
(63-rasm B).
Qizilo‘ngachning ko‘krak qismi kekirdakning dorsal tomonida, 
umurtqa bilan ko‘krak qafasi oraliglda joylashadi. 
10
-nchi 
qovurg‘a qarshisida u diafragma orqali qorin bo‘shlig‘iga kiradi.