N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

Q o v u n c h i m a d a n iy a ti 
B u rg'uluk madaniyati asosida Toshkent 
vohasiga kirib kelgan sarmatlar, xunlar va boshqa k o ‘chmanchi 
xalqlarning etnik madaniyati asosida rivojlangan. 
Toshkent vohasi 
Qovunchi madaniyati rivojlanishining markazi boMgan. Bu madaniyat 
Toshkent vohasi, Sirdaryoning o 'rta oqimi, F arg‘onaning shimoli- 
g ‘arbiy qismlariga tarqalgan. Mil.avv.II asr-mil. VI asrlarga oiddir. 
Shoshtepani o ‘rganish jarayonida Qovunchi madaniyatining rivojlanish 
bosqichlari aniqlangan:
Q ovunchi I- mil avv. II-I asriar;
Q ovunchi II ning ikki bosqichi aniqlangan: 1 - b o s q ic h milodiy II-III 
asriar, 2-bosqich milodiy IV-VI asriar hisoblanadi.
Q ovunchi madaniyati izlari dastlab Qovunchitepa yodgorligidan 
topilgani uchun shunday nom berilgan. Qovunchi 
I madaniyatidan 
k o ‘zacha, tovoq. qizgMsh va q o ‘ngMr rang berilgan sopol idishlar 
topilgan. Qovunchi 
Ilga oid yodgorliklardan quloqli xurmachalar,
103

---

dastasi hayvon shaklida ishlangan turli idishlar topilgan. U m um an 
Q ovunchi m adaniyatida o ‘ziga xos idish qopqoqlari, k o ‘ralar, ikki boshli 
q o ‘c hqor yoki shoxli h o 'k iz boshi shaklidagi idishlar boMgan. Bu 
idishga tutatqi solingan va qurbonlik qilinadigan idish sifatida foydala- 
nishgan. Q ovunchi madaniyati aholisi dehqonchilik, 
chorvachilik va 
hunarm andchilik bilan s h u g ‘ullangan. Ular dehqonchilik m a ’budalariga, 
olov va ajdodlar ruhiga sigMnishgan. Mil. VI asrga kelib, o ‘ziga xos 
xususiyatlarini y o ‘qotib, m ahalliy aholi bilan aralashib ketgan.
Qadim gi F a rg ‘onaning poytaxt shahri y o zm a m anbalarda Guyshuan, 
Ershi deb yozib qoldirilgan. Lekin uning qaerda joylashganligi masalasi 
munozarali boMgan. B ugungi kunda T o ‘ra q o ‘rg ‘on va Jom ashuy orqali 
oMgan N a m an g an - F a rg ‘ona yoMining b o ‘yida Eski Axsi (Axsikent) 
F a rg ‘onaning poytaxti ekanligi aniqlangan.
A x s ik e n tn in g eng pastki m adaniy qatlami mil.avv. Ill - I I asrlarga 
oid. Q a l ’a paxsa va x o m gMshtdan qurilgan m ustahkam m udofaa 
devoriga eg a boMgan. D ev o r balandligi 20 m etrga yaqin boMib, qalinligi 
10 metr boMgan, 5 ta darvozasi boMib, uning atrofi c huqur xandaklar 
bilan o ‘ralgan.
Shahriston 35