N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

A fr o s iy o b
yodgor- 
ligidir. A rxeologik tadqiqotlar natijasida A frosiyobdan mil. avv. V I - I V
asrlarga oid qadimgi sh ah ar izlari topilgan. Uning um um iy m aydoni 219 
gektarni tashkil qilgan. Bu erdan sopol idishlar, tem ir va bronzadan 
ishlangan k o ‘plab u y - r o ‘z g ‘o r buyumlari va qurol yarogMar topilgan.
9S

---

X X asrning 60-70 yillarida V.A.Shishkin va Y a .G ‘.G ‘ulom ovlar 
rahbarligida keng koMamli arxeologik tadqiqotlar olib borilib, 1966 yil­
da Afrosiyobni «arxeologik q o ‘riqxona» deb e ’lon qildilar. A rxeologik 
tadqiqotlar natijasida shaharning yoshi, tarixiy topografiyasi, shahar 
tarkibi, shahar hayotining rivojlanish bosqichlari va saroy qoldiqlari 
ochildi. Tadqiqotlar natijasida 1970 yilda Sam arqandning 2500 yillik 
yubileyi keng nishonlandi.
M ustaqillik yillarida arxeologik va ilmiy tadqiqot ishiarining 
samaradorligini oshirish maqsadida o ‘zbek arxeolog olimlari professor 
M .Isom iddinov, A.A norboev va tadqiqotchi A .O taxo‘ja e v la r fransivalik 
arxeologlar Pol B e m a r va Franc Grene bilan ham korlikda ishladilar. 
Natijada 
A frosiyobning eng quyi madaniy qatlamlarini o ‘rganish 
jaray o n id a er sathidan 10-15 m. chuqurlikda miloddan avvalgi IX-VII 
asr o'rtalariga oid ashyolar topildi; q o ‘lda yasalgan rangli naqsh berilgan 
sopol idishlarning parchalari. 7 metr qalinlikdagi guvaladan tiklangan 
mudofaa devori qoldiqlari va boshqalar. Topilgan ushbu nam unalar 
Fransiyada radiokarbon tadqiqot usulida o'rganildi va ular miloddan 
avvalgi VIII asr. y a ’ni Samarqandning 2750 yoshga ega ekanligi 
isbotlandi.
Qadim gi Xorazm hududidan K o‘zaliqir. Q a l’aliqir, O y b u y irq a l’a va 
Dingilji q o 'rg 'o n la ri topib o'rganilgan.
K o ‘za Iiq ir 
qal'asi mil.avv. VI-IV asrlarga oid yodgorlik b o ‘lib, u 
Am udaryoning chap sohilida qadimgi Xorazm hududida joylashgan. 
Yodgorlik 
1938 yilda S.P.Tolstov rahbarligidagi X orazm arxeologik 
ekspeditsiyasi tom onidan topilgan. U mumiy maydoni 25 
ga
dan ortiq. 
YoMaksimon, burj va shinaklari boMgan m ustahkam m udofaa devoriga 
ega boMgan. K o'zaliqirda stansionar arxeologik tadqiqotlar 1953 yilda 
boshlanib, XX asrning 80-yillarigacha davom etgan.
Yodgorlikni dastlab tadqiq qilganda, yoMaksimon m udofaa devori­
ning janubiy ichki 
qismidan 
madaniy qatlam topilgan va uni 
arxeologlar, aholining yashash joylari deb taxmin qilganlar. Q a l'a n in g
markaziy qismi tekislik boMib, hech qanday madaniy izlar topilmagan. 
Shuning uchun 
S.P.Tolstov 
qal'ani «devorlari ichida odam vashay- 
digan q a l’a» sifatida ta ’riflagan. Lekin XX asrning 70-80 yillarda olib 
borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasida q al’aning sharqiy tomonida 
temirchilik ustaxonasi. markaziy qismidan 1 
ga
m aydonni egallagan 
saroy qoldiqlari topilgan. Saroydan 20dan ortiq xonalar, q a l’aning 
shimoliy 
qismidan o ‘ziga xos 3 minorali bino topilgan. Shuningdek, 
bu erdan sopol buyumlar, diniy e ’tiqod bilan bogMiq bino va buyumlar
4 9

---

ham topilgan. A rxeologlar uni qadimgi x orasm iylam ing ilk shahri deb 
baholaydilar.