N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

« Ilm o lm o q h a r b ir m u su lm o n v a m u s lim a n in g b u r c h i-
d ir »
degan yozuv saqlanib qolgan. 1433 yilda U lug‘bek tom onidan 
G ‘ijduvonda buny o d etilgan m adrasa bir qavatlidir. Uning hovlisi t o ‘rida 
yozgi darsxona, o ‘ng to m o n id a masjid, chap to m onida m a k ta b -d a rsx o n a
joylashgan. Yozgi darsxonaning ikki yon tom onida esa, 8 ta hujra 
joylashgan. M ad rasan in g t o ‘rtburchagi guldastalar bilan yakunlangan.
X o n a k o h la r
asosan darveshlarning toat-ibodati uchun m o ‘ljallanib 
qurilgan. U gum bazli katta x o n ad o n va uning atrofida turli k o ‘rinishda 
x o n a va xujralardan iborat b o ‘lgan.
0 ‘rta asriar m e ’m orchiligida j o m ’e masjidlari qurilishiga alohida 
aham iyat berilgan. Sam arqand, Buxoro, Shahrisabz, Toshkent va boshqa 
shaharlarda ular o ‘ta pishiq 
va u lu g ‘vo r tarzda bunyod etilgan. 
Jum ladan, 
B ib ix o n im m a s jid i 
o ‘zining salobatini bugungi k u n d a ham 
nam oyon qilib turibdi.
Sharofiddin Ali Yazdiy m a ’lumotiga k o ‘ra, Bibixonim m asjidining 
qurilishida H indistondan kelgan tosh tarashlar ishlagan. Tosh ustunlarni 
tashish 
uchun fillar ham
olib keltirilganligini yozib qoldirgan. 
Shuningdek, 380 tosh ustuni yo'n ilg an lig in i va masjid asosiy binosining 
balandigi 90 gaz (1 g a z - 6 0 ,8 s m g a t e n g ) b o ‘lgan deb k o ‘rsatadi. D em ak, 
binoning balandligi 55 m etrga teng.
B ibixonim m asjidining tashqi tom onlardagi burchaklaridan hisobla- 
ganda 130x99 m. Hovlisi esa, 78x64. M asjidning to ‘rt burchagida t o ‘rtta 
m inora o'rnatilgan. Hozirgi kunda bittasi saqlanib qolgan. Bosh peshtoq 
ancha oldinga chiqarilib, kichrayib boruvchi uchta toq tarzida ishlangan. 
P eshtoqning ikki tashqi chetida d um aloq m inora burj shaklida ishlangan. 
Hovli to 'rid a
m a q s u r a
jo y la sh g a n b o ‘lib, uning ham peshtoqi mahobatli 
ishlangan. M asjidning xonaq o h va maqsuralari tomi ikki qavatli gunibaz 
qilib ishlangan. 
G u m b a z n in g ichki tomoni lojuvard, tilla va boshqa 
ranglar bilan ishlangan islimiy naqshlar izlari saqlanib qolgan. Tashqi 
bezaklari ham girih, hattotiy va ozroq islimiy naqshlar bilan bezalgan.
1 4 3 4 -3 6 yillarda S hahrisabzda o ‘ziga xos m e ’moriy tarzda U lu g ‘bek 
tom onidan qurilgan K o ‘k 
gu m b az j u m a masjidi 
ham diqqatga 
sazovordir. Uni U lu g ‘bek otasi - Shohruh Mirzo sharafiga qurdirgan.
136

---

T em uriylar