N. A. Egam berdieva arxeologiya ( 0 ‘quv qo‘llanma)

«qabriston dahasi» 
deb nomlangan. Ularning xronologik 
doirasi mil avv.II asrdan boshlanib, b a ’zi hududlarda mil. VIII asrgacha 
davom etgan. Ular lalmi dehqonchilik bilan shug‘ullanuvchi slavyan 
qabilalari boMgan. Vizantiya tarixchilari ularni sklavin va antlar tarzida 
tilga oladi.
Mil. Ill—V asrlarga oid Volga b o ‘yida Bereznyaki shahari topilgan. 
U ning atrofi jarlik bilan o ‘ralib, y o g ‘och devor bilan mutahkamlangan. 
Shahardagi barcha uylar y o g ‘ochdan qurilgan. Shahar markazida eng 
katta ja m o a t binosi boMgan. Uylardan tem ir buyumlar, sopol idishlar, 
urchuq, bigiz, tosh dazmollar topilgan. Shahardan dahm a topilgan. 
U erda murdalar kuydirilgan. Yozm a manbalarga qaraganda faqatgina 
slavyanlarda m urdalar kuydirilgan. Mil. V asrda Rim imperiyasi 
emirilgach, slavyanlar Rim imperiyasi ta ’sirida boMgan hududlami 
egalia'o olganlar.
IX—XIII asrlarda Rossiya hududlarida ibtidoiy ja m o a tuzumi emirilib, 
feodal tuzumi 
shakllana boshlagan. Lekin bu jaray o n Rossiyaning 
slavyanlar yashab turgan hududning ham m a joyida ham bir xil 
kechmagan. V II-IX asrlarda j a n u b i y - g ‘arbiy hududda yashayotgan 
slavyan qabilalarida dehqonchilik madanivati rivojlangan bo'lib, ular 
em i plug bilan 
haydab dehqonchilik qilishsa, o 'r m o n hududlarida 
yashaydigan sharqiy siavyanlarda esa, 
qirqma dehqonchilik 
bilan 
sh u g ‘ullanib, ular erni temir bolta, katta aspichoq va ketm oncha 
(motiga) bilan ishlov berganlar. Q irqm a dehqonchilikda, dehqonlar 
dastlab daraxtlarni qirqib, quritib olgach, ularni kuydirganlar va ekin 
m aydonlariga aylantirganlar. 
Ayni 
paytda 
Rossiyaning markaziy 
hududlarida 
V II-IX asrlarda rus shaharlari ham vujudga kela boshla­
gan. 
B unga 
sabab 
hunarmandchilik 
va 
tovar 
ayirboshlashning 
rivojlanishi 
boMgan. 
Bu 
davrda 
hunarmandchilikning 
degrezlik, 
temirchilik, zargarlik, to ‘qimachilik, suvakkka ishlov berish, y o g ‘och- 
sozlik kabi sohalari mavjud boMganligi arxeologik tadqiqotlar natijasida 
aniqlandi.
Rossiya hududlarida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasida 
VII—VIII asrlarga oid Ladoga shahridan patriarxal ja m o a g a xos katta uy, 
Rom na shahrida esa shu davrga oid loy devori boMgan ertoMa izlari 
topilgan. 
I X - X asrlarga 
kelib aholining 
yashash tarzi o'zgargan, 
Ladoga axolisi omborxonasi, donxona va molxonasi boMgan alohida
139

---

uylarda yashay boshlaganlar, katta shaharlar shakllana boshlagan. 
Jum ladan Kiev, Sm olensk, C hernigov, N ovgorod kabi shaharlar vujudga 
kelib, o ‘sha davrlardagi ijtimiy iqtisodiy taraqqiyot to ‘g ‘risida m a ’lu- 
m otlar berdi. Lekin X asrdan boshlab Rus madaniyati to ‘g ‘risidagi 
m a ’lu m otlar k o 'p ro q y o z m a m anbalardan olinadi.
Sharqiy Evropaning jan u b iy dashtlarida mil. II asrdan