Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Benchmarking – 
marketing tadqiqoti funksiyasi sifatida. Bozor 
iqtisodiyoti sharoitida ko‘pgina firmalarning raqobat afzalligi ko‘plab tashqi 
va ichki omillarga bog‘liq bo‘lib, tadbirkorlikning turli subyektlari bilan 
samarali hamkorlik va muloqot o‘rnatish juda muhim hisoblanadi. Raqobat 
kurashida kutilmagan holatlarga duch kelish, marketing tashqi muhiti, ya’ni 
makro muhiti omillari ta’siriga duch kelish hollarida yengilmaslik uchun 
marketing tizimining subyektlaribilan hamkorlikni kuchaytirish zarur. 

---

73 
Benchmarking – ingliztilida standart, mo‘ljal ma’nosini anglatadi. Firma 
o‘z faoliyatida qaysi mo‘ljalga, raqobatchining qaysi kuchli tomoniga 
asoslanib o‘zini rivojlantirishi, kuchli tomonlarini ko‘paytirishi, qanday yangi 
mahsulotlarni ishlab chiqarish orqali o‘z afzalligini kuchaytirishi mumkin, 
degan savollarga amaliy javob topib, keyingi xatti-harakatini rejalashtirishi 
kerak. 
Amaliyotda 
marketing 
tadqiqotlari, 
deganda 
iste’molchilar, 
raqobatchilar, xaridorlar haqida axborot to‘plash, saqlash, qayd qilish va 
ularni tahlil qilish tushuniladi. Ular asosida mahsulot assortimentini 
o‘zgartirish, narx — navo siyosatini qayta ko‘rib chiqish, sotishni tashkil 
qilishni takomillashtirish kabi vazifalar hal qilinadi. Lekin bu ma’lumotlar 
firmaning ichki ko‘rsatkichlarini tahlil qilishga hech qanday aloqasi yo‘q. 
Masalan, nima uchun mahsulot tannarxi oshib ketib, firma mahsulotining 
narxi raqobatchi firmanikiga qaraganda yuqori narx bo‘ldi, nima uchun tovar 
aylanmasi dinamikasi tushib ketdi, nima uchun korxona foydasi kichik va 
hokazo savollarga javob topish uchun ichki moliyaviy hisob-kitoblarni 
amalga oshirish kerak. Iste’molchilarni so‘rovnomadan o‘tkazishda tovar, 
uning xususiyatlari, narxi, foydaliligi kabi savollarga javob olib, undagi 
fikrlarga qarab ma’lum tadbirlar ishlab chiqiladi va amalga oshiriladi. 
Benchmarking 
hozirgi 
sharoitda 
firmaning 
raqobat 
afzalliklari, 
raqobatdoshligi 
o‘sishini 
va 
samarali 
tadbirkorlik 
strategiyasini 
shakllantirishda marketing tadqiqotlarining falsafasi va vositasi bo‘lib 
hisoblanadi